ΣΤΟ MASTERCLASS TOY ΜΠΟΡΙΒΟΪ ΝΤΟΥΒΝΙΚΟΒΙΤΣ

O Μπορισοϊ Ντουβνίκοβιτς είναι το φετινό τιμώμενο πρόσωπο του τμήματος "Ματιές στα Βαλκάνια". Μαζί του τιμάται και η φημισμένη Σχολή Κινουμένων Σχεδίων του Ζάγκρεμπ, που την εποχή ενωμένης Γιουγκοσλαβίας του Τίτο έδρεψε δάφνες. Πέρα απ΄όλα αυτά ο Μπόρα αναφέρθηκε στις νέες τεχνολογίες, την πολιτική αλλά και τη σύγχρονη οικονομική κρίση.

Κύριο παράδειγμα για την αφήγηση πάνω στην τέχνη του animation made in Zagreb υπήρξε το χαριτωμένο φιλμάκι που υποθετω μόλις είδατε πάνω πάνω στο post. "Η νέα περπατησιά", όπως είναι ο τίτλος του στα ελληνικά αποτελεί για τον Ντοβνίκοβιτς "ένα σχόλιο επάνω στην ανθρώπινη δημιουργικότητα και αυτονομία, αλλά και μια κριτική τοποθέτηση για τις προσπάθειες της τότε Γιουγκοσλαβίας για αυτονομία". Ανάμεσα στις αφηγήσεις και στα παραδείγματα του Μποριβοϊ παρεμβάλονταν βέβαια η καθοδήγηση και αυθόρμητη σκηνοθεσία του masterclass από την γυναίκα του Βέσνα Ντουβνίκοβιτς, με ομολογουμένως αστεία αποτελέσματα σε ότι αφορά το σβήσε-άναψε φώτα. Αν και μίλησε ελάχιστα κατάλαβα ότι μάλλον είναι το μυαλό, η οργάνωση και η λογική σκέψη του Μποριβοϊ.

Αρκετοί πάντως μπήκαν υποψιασμένοι στο masterclass. Και έμπλεξαν τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν σχετικά με την ελεύθερη έκφραση οι κομμουνιστικές χώρες με το μήνυμα των καρτούν του Μποριβοϊ. Ο ίδιος πάντως φαίνεται εκφραστής της απλούστερης δυνατής εξήγησης για τα πράγματα:

«Προσωπικά, δεν αντιμετώπισα προβλήματα λογοκρισίας. Κάναμε ταινίες με θέμα τη βία, τον ναζισμό, το μιλιταρισμό, κ.ά., με έμμεσες αναφορές και στη Γιουγκοσλαβία, ωστόσο επρόκειτο μάλλον για κοινωνική, παρά για πολιτική κριτική». Και πρόσθεσε: «Στη Γιουγκοσλαβία το σοσιαλιστικό καθεστώς διέφερε ριζικά από αυτό της ΕΣΣΔ. Οι καλλιτέχνες είχαν ελευθερία λόγου, βεβαίως χωρίς να στρέφονται κατά του σοσιαλισμού. Οι δικές μας ταινίες μιλούσαν για τις κοινωνικές αδυναμίες και την έλλειψη ελευθερίας εν γένει».

Βέβαια η κουβέντα ξεκίνησε με τον Ντουβνίκοβιτς να εξηγεί την ιστορική διαδρομή του από τις αρχέςτου '50, όταν βρέθηκε να εργάζεται ως γελοιογράφος σε περιοδικό και μαζί με μια ομάδα δημιουργών ξεκίνησαν την προσπάθεια για την παραγωγή της πρώτης ανεξάρτητης ταινίας κινουμένων σχεδίων. Αργότερα, το 1956, με μια ομάδα εκλεκτών δημιουργών προχώρησε στην ίδρυση του πρώτου ανεξάρτητου στούντιο παραγωγής ταινιών κινουμένων σχεδίων, με έμφαση στη διερεύνηση νέων προσεγγίσεων στο animation. Το συγκεκριμένο είδος γνώρισε μεγάλη άνθιση τη δεκαετία του '60 αποσπώντας διεθνείς διακρίσεις, βραβεία, αλλά και τρεις υποψηφιότητες για Όσκαρ.



Το εντυπωσιακό είναι πως ο Ντουβνίκοβιτς αντυιλαμβάνεται την κυριαρχία και την χρησιμότητα της τεχνολογίας στον χώρο του animation αλλά θεωρεί πως οι νέες δουλειές στο χώρο έχουν βελτιωθεί τεχνικά αλλά δεν έχουν το ίδιο μεράκι όπως των παλαιότερων.

Εκεί ακριβώς μου δημιουργήθηκε η απορία πως άραγε έβλεπε αυτός ο καλλιτέχνης τις εργασίες των συναδέλφων του στην ΕΣΣΔ και στην Αμερική, όπου το ίδιο διάστημα έχουμε την ανάδειξη μιας βιομηχανίας, στην μια πλευρά κρατικής και στην άλλη ιδιωτικής. Η απάντηση στο βίντεο

«Κάποτε στο Φεστιβάλ Κινουμένων Σχεδίων του Ζάγκρεμπ συμμετείχε και η Ντίσνεϊ. Ο εκπρόσωπος της εταιρείας αρχικά απόρησε πώς μπορούσα και έκανα ταινίες, αλλά στην πορεία μου είπε ‘‘εδώ μπορεί να μην είστε πλούσιοι, δουλεύετε όμως καλύτερα’’. Στις σοσιαλιστικές χώρες επικρατούσαν αρκετά καλές συνθήκες, γιατί καθήκον του δημιουργού ήταν η παραγωγή καλλιτεχνικών ταινιών. Στην εποχή μου γινόταν πολύ καλές ταινίες στην Πολωνία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Επίσης, μετά το 1991, τα πρωτεία κρατά η Ουγγαρία, με στούντιο μάλλον ιδιωτικά και με παραγωγή που κινείται σε υψηλά επίπεδα, όσον αφορά στην ποιότητα και την ποσότητα. Θεωρώ, πάντως, ότι βρισκόμαστε σε φάση μετάβασης».

Σημείωση: Στο post εμπεριέχονται και κάποια αποσπάσματα από το δελτίο τύπου του ΦΚΘ