ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Έγραφα προχτές για ένα πολύ ενδιαφέρον συνέδριο που διοργάνωσε η Σχολή Θεάτρου του ΑΠΘ στο Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης με πλήθος προσκεκλημένων από τα ελληνικά και τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
Στόχος του συνεδρί́ου ηταν να προωθήσει τον προβληματισμό και την έρευνα γύρω από τη θεατρική πράξη, να αξιολογήσει τις κατακτήσεις της τέχνης του θεάτρου τα τελευταία εξήντα χρόνια και να εξετάσει τις προοπτικές που ανοίγονται στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα.
Παρακολούθησα αρκετές από τις συνεδρίες αυτής της εξαιρετικής διοργάνωσης ή οποία έγινε με στόχο πέρα όλων των άλλων να τιμηθεί και μια σπουδαία προσωπικότητα του θεάτρου για την Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα, ο Νικηφόρος Παπανδρέου, ο οποίος παρακολούθησε το σύνολο των συνεδριάσεων. Τα συμπεράσματα πολλά και ειδικότερα για την θεατρική ιστορία και την θεατρολογική μελέτη.
Στην ανακοίνωση που έκανε ο καθηγητής του Παν. Αθηνών Δ. Σπάθης αναφέρθηκε για την δημιουργική δεκαετία 1957-1967, περίοδος κατά την οποία εκτονόμωνεται σταδιακά το μετεμφυλιακό κλίμα και διαπιστώνεται ένταση της κριτικής ζύμωσης (με πένες όπως των Τερζάκη, Βαρίκου, Πλωρίτη, Χουρμούζιου να πρωταγωνιστούν στην κριτική θεατρικής θεώρηση και ανάλυση). Πλήθος θεατρικών εκδόσεων αλλά και θεατρικών σχημάτων που δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους ενώ στο Εθνικό Θέατρο σημειώνεται εντυπωσιακή ανανέωση τόσο στο δημιουργικό δυναμικό όσο και σε ιδέες και ρεπερτόριο. Την ίδια εποχή δημιουργείται και το ΚΘΒΕ, δίνοντας ξεχωριστή δυναμική στην θεατρική Θεσσαλονίκη ενώ πάλι στην Αθήνα νέα σχήματα, όπως πχ το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν σε οργάνωση και φιλοσοφία δίνουν μια νέα πνοή στο ελληνικό θέατρο. Η κληρονομιά αυτής της περιόδου αξιοποιήθηκε μεταπολιτευτικά παρά τον παροδικό αποπρσανατολισμό και την αυστηρή λογοκρισία κυρίως στα πρώτα χρόνια της επταετούς δικτατορίας.
Εντυπωσιακά ήταν τα ευρήματα και του Μανώλη Σειραγάκη από το Παν. Κρήτης ο οποίος παρουσίασε την αναβάπτιση και ανανέωση του μουσικού - επιθεωρησιακού θεάτρου μέσα από τις προσπάθειες των Μάνου Χατζιδάκι και Μίκη Θεοδωράκη την περίοδο 1962-63. Οι παραστάσεις της Οδού Ονείρων και της Όμορφης Πόλης είναι αλήθεια πως διαμόρφωσαν μια διαφορετική φόρμα για το μουσικό θέατρο που ξέφυγε από τα σχήματα της μέχρι τότε παράδοσης και το καλοκαίρι του 1962 θεωρειται ως ξεχωριστής σημασίας για αυτό το γεγονός. Πάρα την εμπορική διαδρομή τους οι δύο παραστάσεις συγκέντρωσαν μοιρασμένα σχόλια και εν τέλει όπως κατέληξε ο κος Σειραγάκης δεν έπεισαν. Από την άλλη υπήρξε και η προσωπική αυτοκριτική στο όλο εγχείρημα. Κι όμως με την απόσταση του χρόνου να μεγαλώνει πλέον αισθητά οι δύο παραστάσεις έχουν πάρει την δική τους θέση στην ιστορία.
Η ανακοίνωση του Αντρέα Δημητριάδη για το θέατρο στην Μακρόνησο έδωσε στο τέλος της συνεδρίας την αφορμή για μια τεράστια κουβέντα. Ο καθηγητής του Παν. Θεσσαλονίκης παρουσίασε τις συστηματικές προσπάθειες των στρατεύσιμων της Μακρονήσου να δημιουργήσουν συνθήκες εκτόνωσης της φοβερής πίεσης μέσα από την θεατρική τέχνη. Παραλληλα εντυπωσιακές είναι και οι αρχιτεκτονικές κατασκεύες των τριών θεάτρων που σχεδιάστηκαν και εν τέλει κατασκεύαστηκαν στο νησί.
Οι αναφορές στο θέατρο του Καρόλου Κουν ήταν αρκετές στο συνέδριο. Παρακολούθησα μια συνεδρία με τέσσερις διαφορετικές ανακοινώσεις που εστίασαν πάνω στο φαινόμενο του Θεάτρου Τέχνης και πως ο ρεαλισμός του Κουν εισήγαγε στο ελληνικό θέατρο τον Ίψεν (με διαφορετικό τρόπο από τον μελοδραματικό που ίσχυε μέχρι την δεκαετία του '40), τον Τένεσι Ουίλιαμς (για τον οποίο η ελληνική κριτική όπως και η αστική τάξη του '60 πα΄ρα την αντικειμενική αναγνώριση του ταλέντου του δεν είχε την καλύτερη εντύπωση αφού θεωρούνταν κοντολογίς έκφυλος και παραδόπιστος), τον Λόρκα και τον Ματωμένο Γάμο (για τον οποίο πλέον η θεατρολογική μελέτη δεν διστάζει να παρατηρήσει και την μέχρι πρότινος ταμπου πτυχή της ομοφυλοφιλίας, στοιχείο που δείχνει τελικά να κεντρίζει κατά τα φαινόμενα τους Κουν, Τσαρούχη και Χατζιδάκι στο ανέβασμα της συγκεκριμένης παράστασης).
Σε μαι διαφορετική συνεδρία μεθέμα το περιφερειακό θέατρο παρουσιάστηκε η μεταπολεμική θεατρική δραστηριότητα στην πόλη της Δράμας (ο καθ. Ηρακλής Χατζηιωαννίδης παράτις δυσκολίες στο αντικείμενο της έρευνας έβγαλε ενδιαφέροντα στοιχεία και συμπεράσματα για σχήματα - μπουλούκια επι το πλείστον -που πέρασαν την περίοδο του εμφυλίου από την Δράμα) αλλά και στην Κύπρο μετά το 1974, όπου η ανακοίωση της Άντρης Κωνσταντίνου διαπίστωσε πως εκτός του ΘΟΚ διάφορα ιδιωτικά σχήματα δοκίμασαν τις δυνάμεις τους στην ελεύθερη Μεγαλόνησο δίνοντας μεγάλη έμφαση στο ελληνικό μεταπολεμικό ρεπερτόριο.
Αφήνω για το τέλος δύο ακόμα ανακοινώσεις για τις οποίες παραθέτω δύο μικρά αποσπάσματα. Στην πρώτη η καθηγήτρια του Τμήματος Θεάτρου του ΑΠΘ Έφη Βαφειάδη παρουσιάζει την φυσιογνωμία της θεατρικής Θεσσαλονίκης την σεζόν 2009-2010, διαπιστώνοντας την πλούσια δραστηριότητα παραγωγών και σχημάτων - επαγγελματικών ή ερασιτεχνικών 9σημέιο στο οποίο δόθηκε έμφαση)
Στην ανακοίνωση που έκανε ο καθηγητής του Παν. Αθηνών Δ. Σπάθης αναφέρθηκε για την δημιουργική δεκαετία 1957-1967, περίοδος κατά την οποία εκτονόμωνεται σταδιακά το μετεμφυλιακό κλίμα και διαπιστώνεται ένταση της κριτικής ζύμωσης (με πένες όπως των Τερζάκη, Βαρίκου, Πλωρίτη, Χουρμούζιου να πρωταγωνιστούν στην κριτική θεατρικής θεώρηση και ανάλυση). Πλήθος θεατρικών εκδόσεων αλλά και θεατρικών σχημάτων που δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους ενώ στο Εθνικό Θέατρο σημειώνεται εντυπωσιακή ανανέωση τόσο στο δημιουργικό δυναμικό όσο και σε ιδέες και ρεπερτόριο. Την ίδια εποχή δημιουργείται και το ΚΘΒΕ, δίνοντας ξεχωριστή δυναμική στην θεατρική Θεσσαλονίκη ενώ πάλι στην Αθήνα νέα σχήματα, όπως πχ το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν σε οργάνωση και φιλοσοφία δίνουν μια νέα πνοή στο ελληνικό θέατρο. Η κληρονομιά αυτής της περιόδου αξιοποιήθηκε μεταπολιτευτικά παρά τον παροδικό αποπρσανατολισμό και την αυστηρή λογοκρισία κυρίως στα πρώτα χρόνια της επταετούς δικτατορίας.
Εντυπωσιακά ήταν τα ευρήματα και του Μανώλη Σειραγάκη από το Παν. Κρήτης ο οποίος παρουσίασε την αναβάπτιση και ανανέωση του μουσικού - επιθεωρησιακού θεάτρου μέσα από τις προσπάθειες των Μάνου Χατζιδάκι και Μίκη Θεοδωράκη την περίοδο 1962-63. Οι παραστάσεις της Οδού Ονείρων και της Όμορφης Πόλης είναι αλήθεια πως διαμόρφωσαν μια διαφορετική φόρμα για το μουσικό θέατρο που ξέφυγε από τα σχήματα της μέχρι τότε παράδοσης και το καλοκαίρι του 1962 θεωρειται ως ξεχωριστής σημασίας για αυτό το γεγονός. Πάρα την εμπορική διαδρομή τους οι δύο παραστάσεις συγκέντρωσαν μοιρασμένα σχόλια και εν τέλει όπως κατέληξε ο κος Σειραγάκης δεν έπεισαν. Από την άλλη υπήρξε και η προσωπική αυτοκριτική στο όλο εγχείρημα. Κι όμως με την απόσταση του χρόνου να μεγαλώνει πλέον αισθητά οι δύο παραστάσεις έχουν πάρει την δική τους θέση στην ιστορία.
Η ανακοίνωση του Αντρέα Δημητριάδη για το θέατρο στην Μακρόνησο έδωσε στο τέλος της συνεδρίας την αφορμή για μια τεράστια κουβέντα. Ο καθηγητής του Παν. Θεσσαλονίκης παρουσίασε τις συστηματικές προσπάθειες των στρατεύσιμων της Μακρονήσου να δημιουργήσουν συνθήκες εκτόνωσης της φοβερής πίεσης μέσα από την θεατρική τέχνη. Παραλληλα εντυπωσιακές είναι και οι αρχιτεκτονικές κατασκεύες των τριών θεάτρων που σχεδιάστηκαν και εν τέλει κατασκεύαστηκαν στο νησί.
Οι αναφορές στο θέατρο του Καρόλου Κουν ήταν αρκετές στο συνέδριο. Παρακολούθησα μια συνεδρία με τέσσερις διαφορετικές ανακοινώσεις που εστίασαν πάνω στο φαινόμενο του Θεάτρου Τέχνης και πως ο ρεαλισμός του Κουν εισήγαγε στο ελληνικό θέατρο τον Ίψεν (με διαφορετικό τρόπο από τον μελοδραματικό που ίσχυε μέχρι την δεκαετία του '40), τον Τένεσι Ουίλιαμς (για τον οποίο η ελληνική κριτική όπως και η αστική τάξη του '60 πα΄ρα την αντικειμενική αναγνώριση του ταλέντου του δεν είχε την καλύτερη εντύπωση αφού θεωρούνταν κοντολογίς έκφυλος και παραδόπιστος), τον Λόρκα και τον Ματωμένο Γάμο (για τον οποίο πλέον η θεατρολογική μελέτη δεν διστάζει να παρατηρήσει και την μέχρι πρότινος ταμπου πτυχή της ομοφυλοφιλίας, στοιχείο που δείχνει τελικά να κεντρίζει κατά τα φαινόμενα τους Κουν, Τσαρούχη και Χατζιδάκι στο ανέβασμα της συγκεκριμένης παράστασης).
Σε μαι διαφορετική συνεδρία μεθέμα το περιφερειακό θέατρο παρουσιάστηκε η μεταπολεμική θεατρική δραστηριότητα στην πόλη της Δράμας (ο καθ. Ηρακλής Χατζηιωαννίδης παράτις δυσκολίες στο αντικείμενο της έρευνας έβγαλε ενδιαφέροντα στοιχεία και συμπεράσματα για σχήματα - μπουλούκια επι το πλείστον -που πέρασαν την περίοδο του εμφυλίου από την Δράμα) αλλά και στην Κύπρο μετά το 1974, όπου η ανακοίωση της Άντρης Κωνσταντίνου διαπίστωσε πως εκτός του ΘΟΚ διάφορα ιδιωτικά σχήματα δοκίμασαν τις δυνάμεις τους στην ελεύθερη Μεγαλόνησο δίνοντας μεγάλη έμφαση στο ελληνικό μεταπολεμικό ρεπερτόριο.
Αφήνω για το τέλος δύο ακόμα ανακοινώσεις για τις οποίες παραθέτω δύο μικρά αποσπάσματα. Στην πρώτη η καθηγήτρια του Τμήματος Θεάτρου του ΑΠΘ Έφη Βαφειάδη παρουσιάζει την φυσιογνωμία της θεατρικής Θεσσαλονίκης την σεζόν 2009-2010, διαπιστώνοντας την πλούσια δραστηριότητα παραγωγών και σχημάτων - επαγγελματικών ή ερασιτεχνικών 9σημέιο στο οποίο δόθηκε έμφαση)
Στο δεύτερο και τελευταίο βίντεο θα δείτε απόσπασμα από την ανακοίνωση του Πέτρου Μαρτινίδη με θέμα την μεταπολεμική θεατρική δραστηριότητα στην Θεσσαλονίκη (1945-2010). Μεγάλο το χρονικό όριο αλλά εξαιρετική και η ανακοίνωση του Μαρτινίδη που ισορροπώντας ανάμεσα στο χιούμορ και στην τεκμηριωμενη πραγματικότητα μας παρουσίασε αυτή την τεράστια χρονικά περίοδο με γλαφυρό τρόπο.
Σχόλια