Μελίνα για πάντα!

Σήμερα γιορτάζουν οι γυναίκες και θα πάμε σε ένα μπαρακι να το κάψουμε". Σε τι ηλιθιότητα έχουμε βυθίσει το λίγο μυαλό που μας δόθηκε τελικά?


Μια ημέρα που προφανώς θεσπίστηκε για να αναρωτηθούμε και να μην ξεχνάμε τα δικαιώματα και την σημασία της γυναίκας στην σύχρονη κοινωνία για μια πλειοψηφία (φοβάμαι) ανθρώπων έχει μεταβληθεί σε μια ακόμα ευκαιρία για διασκέδαση στο πρώτο κωλόμπαρο που θα βρουν μπροστά τους.

Ευτυχώς που υπάρχουν γυναίκες που σίγουρα δεν σκέφτηκαν όπως η (ντεμέκ) κνίτισα γνωστή μου που την άκουγα όλο χαρά να μου λέει την παραπάνω φράση.

ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΛΙΝΑΚΙ

Μια τέτοια γυναίκα δυναμική ήταν η Μελίνα Μερκούρη, που έκλεισε αυτές τις μέρες 13 χρόνια από το μεγάλο ταξίδι της προς τον Σείριο και το χάρτινο φεγγαράκι (για να δανειστώ την κατά Χατζιδάκι ποίηση). Και είναι απορίας άξιον ότι αυτά τα 13 χρόνια απουσίας τα θυμήθηκε μόνο η ΕΡΤ (και δεν το λέω για να παινέψω το σπίτι μου) και η Ελευθεροτυπία (αν κάποιος είδε ή διάβασε κάπου αλλού για το θέμα ας μου το πει) έστω και με τον φτωχό τρόπο που το θυμίθηκαν. Πάλι καλά που το Biography Channel την τίμησε τα Χριστουγεννα με το ωριαίο αφιερωμά του γιατί αλλιώς...

19 ταινίες γύρισε η Μελίνα, οι περισσότερες στο εξωτερικό. Μιλάμε για διεθνή καριέρα, που πολλά σημερινά παιδάκια θα την ήθελαν αλλά δεν πρόκειται να την αποκτήσουν γιατί απλά δεν το κατέχουν το πράμα! Για να το πω αλλιώς (όπως θα το έλεγαν οι φίλοι μας οι ΑΜερικάνοι) δεν είναι bigger than life, όπως ήταν η Μελίνα σαν προσωπικότητα.
Σκηνοθέτες: Ζυλ Ντασσέν, Μιχάλης Κακογιάννης, Βιτόριο Ντε Σίκα, Νόρμαν Τζούισον, Καρλ Φορμαν, Τζοζεφ Λοουζι. Μερικοί από τους οποίους την οδήγησαν στις σπουδαίες ερμηνείες της.

Μουσικοί: Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης, Σταύρος Ξαρχάκος, Γιάννης Μαρκόπουλος, Βαγγέλης Παπαθανασίου, Χενρι Μαντσίνι, Τζο Ντασέν. Μερικοί από τους συνθέτες στους οποίους δάνεισε την φωνή της και τραγούδησε υπέροχα κομμάτια
Από την προχωρημένη "Στέλλα" του 1955, που ακόμα και για τους Αμερικάνους τότε φάνηκε too much σαν χαρακτήρας, μέχρι την Μάγια - Μήδεια στην "Κραυγή γυναικών" του 1978 η Μελίνα ήξερε να κεντρίζει την προσοχή στην μεγάλη οθόνη.Βέβαια ο ρόλος που ίσως την στιγμάτισε περισσότερο από κάθε άλλον είναι αυτός της Ίλλυας στο "Ποτέ την Κυριακή". Εκτόξευσε το αστέρι της πολύ ψηλά, της χάρισε το βραβείο γυναικείας ερμηνείας στις Κάννες και 2 υποψηφιότητες για Bafta και Όσκαρ (και ήταν κατά το ήμισυ μια ξενόγλωσση ερμηνεία). Και ακόμα ήταν ρόλος που τον ερμήνευσε τόσο στο σινεμά αλλά και στο θέατρο. Στην θεατρική πιάτσα του Μπροντγουει κάνοντας τη Νέας Υόρκη να φωνάζει κάθε βράδυ "Illya Darling"! Μαζί της εκεί η Δέσπω Διαμαντίδου και ο Νίκος Κούρκουλος και ο Μάνος Χατζιδάκις. "Οι Έλληνες κατέλαβαν το Big Apple" γράφει σε ένα σημείωμα του ο δημοσιογράφος της εποχής Δημήτρης Λυμπερόπουλος.

Η "κατάληψη" τελείωσε άδοξα όταν έγινε η "εθνοσωτήριος επανάστασις" και η Ελλάδα μπήκε στον γύψο. Και εκεί η Μελίνα ρισκάρισε πολλά. Την καριέρα της, το όνομα της, την αυτάρεσκη επιτυχία και συζήτηση γύρω από το όνομα της σαν ηθοποιός. Και έπειτα την προσωπική ζωή της. Άπατρις, χωρίς διαβατήριο, τριγυρνά στην Ευρώπη και στην Αμερική για να μιλήσει για την δοκιμασία της πατρίδας της. Μια απολιτικ κοπέλα που μεταμορφώθηκε στο απόλυτα πολιτικοποιήμενο πρόσωπο. Η επταετής δοκιμασία της αποτυπώθηκε καταπληκτικά στην "Δοκιμή" του Ντασσέν, όπου πρωταγωνιστεί μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη, τον ηθοποιό Μαξιμιλιαν Σελ και τον συγγραφέα Αρθουρ Μιλερ σε μια ταινία ντοκουμέντο και καταγγελία για την χούντα. Μια ταινία που έτυχε να την δω το 1993 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και δεν έχει παιχτεί, πλην μιας ή δύο φορών πριν από πολλα χρόνια, στην ελληνική τηλεόραση.

Όπως δεν έχει παιχτεί πολλές φορές και η υπέροχη "Υπόσχεση την αυγή" (1970), βασισμένη στο ομότιτλο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Ρομαίν Γκαρί. Εδώ κέρδισε για την υπέροχη ερμηνεία της ως μάνα του συγγραφέα μια υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα. Το σάουντρακ του Ζωρζ Ντελερί θεωρείται ως ένα από τα πλέον σπάνια και δυσεύρετα στο χρηματιστήριο των μανιακών του είδους.

Υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα κέρδισε και για την δαιμόνια Ελιζαμπεθ Λιπ, που ερμηνεύει στο "Τοπ Καπί" (1964) και προσπαθεί μαζί με την συμμορία της να κλέψει τα διαμάντια του σουλτάνου από το ομώνυμο μνημείο. Στην Καβάλα και στην Κωνσταντινούπολη, στο Τοπ Καπού (όπως προφέρεται σωστά το μνημείο) και στις τούρκικες φυλακές η Μελίνα είναι απολαυστική. Ο τυχερός εδώ βέβαια ήταν ο Πητερ Ουστινωφ, που κέρδισε το Όσκαρ β ανδρικού ρόλου. Την μουσική εδώ υπογράφει ο Μάνος Χατζιδάκις. Μέχρι πρότινος και αυτό το σαουντρακ θεωρούνταν δύσκολη περίπτωση. Πρόθεση του συνθέτη για τις ανάγκες της ταινίας ήταν να ερμηνεύσει η Μελίνα και το περήφημο "Στο Λαύριο γίνεται χορός" αλλά τελικά αυτό δεν έγινε.

Όπως δεν συνέβη να τραγουδήσει την ίδια εποχή μια μελωδία του Μπερτ Κέμπτεφ για το σάουντρακ της κατασκοπευτικής κωμωδίας "Ραντεβού στην Λισσαβόνα», που τελικά υιοθέτησε ο Φρανκ Σινάτρα και την έκανε παγκοσμίως διάσημη. Ήταν το «Strangers in the night»!

Αυτά και άλλα τόσα ήταν οι αφορμές για να ασχοληθώ με αυτή την ξεχωριστή γυναίκα. Την κατέβασα για μια ώρα ξανά από το φεγγαράκι, θυμήθηκα ατάκες, σκηνές και τραγούδια και μελωδίες από τις ταινίες της, διάβασα την βιογραφία της, έφερα ξανά στο μυαλό μου τις συγκλονιστικές εικόνες από την Μητρόπολη, που έσπευσαν χιλιάδες κόσμου για να της πει ένα τελευταίο αντίο και στην κηδεία της, που γέμισε τους δρόμους της πρωτεύουσας με χειροκροτήματα, λουλούδια και τραγούδια. Ήταν μια ειρηνική «διαδήλωση» (όπως και άλλες παρόμοιες κηδείες ανθρώπων που έπαιξαν έναν μοναδικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία μεταπολεμικά) μιας χώρας που τότε άφηνε πίσω της ένα βαρύ παρελθόν και οδηγούνταν ορμητικά προς το μέλλον (δεκατρία χρόνια μετά βλέπουμε πως αυτή η μεταβατική περίοδος που βιώνουμε δεν είναι και τόσο απλή ή εύκολη περίπτωση). Θα αφήσω το cd να παίζει μέχρι να τελειώσει για να ακούω την φωνή της. Και μετά θα βγω έξω. Είναι άνοιξη…

Οι 19 ταινίες της Μελίνας (τίτλος, σκηνοθέτης και χρονολογία)

• ΣΤΕΛΛΑ – ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ (1955)
• Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1956)
• Η ΤΣΙΓΓΑΝΑ ΚΑΙ Ο ΤΖΕΝΤΛΕΜΑΝ – ΤΖΟΖΕΦ ΛΟΟΥΖΙ (1957)
• Ο ΝΟΜΟΣ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1958)
• ΠΟΤΕ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1960)
• ΖΗΤΩ Ο ΕΡΩΤΑΣ – ΚΛΩΝΤ ΟΤΑΝ – ΛΑΡΑ (1960)
• ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ – ΒΙΤΟΡΙΟ ΝΤΕ ΣΙΚΑ (1961)
• ΦΑΙΔΡΑ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1961)
• ΟΙ ΝΙΚΗΤΕΣ – ΚΑΡΛ ΦΟΡΜΑΝ (1963)
• ΤΟΠ ΚΑΠΙ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1964)
• ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΠΙΑΝΑ – ΧΟΥΑΝ ΑΝΤΟΝΙΟ ΜΠΑΡΝΤΕΜ (1965)
• ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΣΤΗΝ ΛΙΣΣΑΒΟΝΑ – ΡΟΝΑΛΝΤ ΝΙΜ/ ΚΛΙΦ ΟΟΥΕΝ (1965)
• 10.30 μ.μ. ΕΝΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟ ΒΡΑΔΥ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1966)
• ΣΙΚΑΓΟ ΣΙΚΑΓΟ – ΝΟΡΜΑΝ ΤΖΟΥΙΣΟΝ (1969)
• ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΤΗΝ ΑΥΓΗ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1970)
• Η ΔΟΚΙΜΗ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1973)
• ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΚΕΤΗ – ΓΚΑΪ ΓΚΡΙΝ (1975)
• ΑΣΧΗΜΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ – ΜΑΙΚΛ ΛΙΝΤΣΕΙ ΧΟΓΚ (1976)
• ΚΡΑΥΓΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ – ΖΥΛ ΝΤΑΣΣΕΝ (1978)