Ο ΜΙΚΗΣ ΕΓΙΝΕ 84 (ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΕΔΩ)

Μιλάμε βέβαια για έναν άνθρωπο σύμβολο της ιστορίας μας. Όχι ο Μίκης Θεοδωράκης δεν είναι μουσείο. Άλλωστε τα μουσεία φιλοξενούν νεκρά και αποστειρώμενα πράγματα (όπως έλεγε πάνω κάτω και ο έτερος μεγάλος ο Μάνος Χατζιδάκις). Είναι πάντα παρών και πάντα έτοιμος για αγώνες και παρεμβάσεις σε καίρια ζητήματα. Και φυσικά πάντα δημιουργικός.

Καλά αν αυτό το κείμενο είναι ακόμα ένας ωραιοποιημένος λόγος υπέρ της έτσι κι αλλιώς αναγνωρισμένης αξίας του Θεοδωράκη μάλλον θα πρέπει να σταματήσει το γράψιμο τρου κειμένου.

Ας πάρουμε λοιπόν τα πράματα αλλιώς. Και ας θυμηθούμε πως ο Μίκης γίνεται αισίως την επόμενη εβδομάδα 84 χρονών. Κάποιος πολύ γνωστός σκηνοθέτης της ίδιας γενιάς τον παρομοίασε κάποτε με ένα χείμαρο. Είναι ένας χείμαρρος που σε παρασέρνει και θα βρεις μέσα στην ροή και στην κοίτη του από πνιγμένα ψοφίμια μέχρι εικόνες μιας άγριας φυσικής ομορφιάς. Καλύτερο παραλληλισμό δεν θα μπορούσε να βρει κάποιος για αυτή την τόσο έντονη προσωπικότητα.

Και είναι και το μουσικό του έργο τόσο πλούσιο και τόσο δημιουργικό που σε παρασέρνει μαζί του. Θα έλεγα - και πριν από μένα το έχουν πει πολλοί άλλοι σημαντικοί από τον χώρο του κινηματογράφου - πως ο Μίκης είναι ένας από τους κατεξοχήν κινηματογραφικούς συνθέτες που έβγαλε η Ελλάδα. Με μια πλούσια φιλμογραφία, με σπουδαίες συνεργασίες τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό.

Όπως σημειώνει και ο ίδιος "ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη σύγχρονη στην οποία ενώνονται όλα: ιστορία, σκηνοθεσία, φωτογραφία μουσική, τα πάντα". Το δυστήχημα είναι πως η έντονη προσωπικότητα και οι πολιτικοκοινωνικές ανησυχίες και δράσεις του δεν τον άφησαν να αναδείξει αυτό το ταλέντο του κινηματογραφικά όσο θα έπρεπε. Όταν ο Σίντνει Λουμέτ ακούει τη μουσική του Σέρπικο είναι αλήθεια πως γοητεύεται τόσο που θα του προτείνει μια σπουδαία συνεργασία που θα του έδινε την ευκαιρία να ασχολείται μόνο με την κινηματογραφική και σοβαρή μουσική και να έχει ένα σεβαστό εισόδημα για πολλά χρόνια. Πως όμως ο Μικης να προδώσει τότε την αλήθεια του μέσα στην κόλαση της χούντας?

Από το Ξυπόλητο Τάγμα του Γκρέγκ Τάλλας (1953) μέχρι τον Έβδομο Ήλιο του Έρωτα του Σερντάρη (2003) ο Μίκης Θεοδωράκης πάρ' όλα αυτά έχει μια αρκετά σπουδαία πορεία στον χώρο του κινηματογράφου. Με τον Μιχάλη Κακογιάννη θα δώσει μια βαθιά γήινη και ελληνική μουσική στην αρχαία ιστορία των Ατρειδών και του Τρωικού πολέμου (Ηλέκτρα, Ιφιγένεια, Τρωάδες), με τον Γαβρά θα κάνει τα πιστεύω του καθαρή μουσική (Ζ, κατάσταση πολιορκίας). Ο Ζορμπάς θα μπορούσε να του χαρίσει πολλά περισσότερα από μια φήμη (που έτσι κι αλλιώς είχε αρχίσει να οικοδομεί από την δεκαετία του '50 γράφοντας μουσική σε ταινίες του βρετανικού κινηματογράφου). Το Όσκαρ εδώ χάθηκε κυρίως λόγω της ίδιας της σύνθεσης που ο συνθέτης την είχε ξαναχρησιμοποιήσει ως βασική μελωδία σε άλλες περιστάσεις θεατρικά και κινηματογραφικά. Αυτό συνέβη το 1962 στην Συνοικία το Όνειρο, θαυμάσια σκηνοθετική απόπειρα του Αλέκου Αλεξανδράκη, εκεί που θα μπορούσε να κερδίσει άλλη μια σπουδαία διάκριση στο Φεστιβάλ (τότε ακόμη Εβδομάδα) Ελληνικού κινηματογράφου όμως η καθεστωτική νοοτροπία των οργάνων της τότε εξουσίας δεν επέτρεψε σε έναν κομμουνιστή (όπως θεωρούνταν ο Θεοδωράκης) την διάκριση.

Οι ιστορίες - κινηματογραφικές ή όχι που θα μπορούσαμε να πούμε για τον Θεοδωράκη είναι άπειρες. Κάποιες αποτυπώνονται στις συνεντέυξεις του (έστω και με κάποια στοιχεία υπερβολής, όπως κάνουν οι παππούδες μας για να μας κάνουν να γοητευουτούμε από την δυσκολία της εποχής τους), κάποιες άλλες σε βιογραφίες και έρευνες ή ντοκιμαντέρ γύρω από το έργο του. Τέτοιο είναι το τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ που παρουσίασε ο Γιάννης Κατωμερής πρόσφατα από την συχνότητα του ΣΚΑΙ (εξαίρετη δουλειά στα πρότυπα του Biography - History Channel).

Πριν μερικά χρόνια αυτή η κινηματογραφική εργασία του παρουσιάστηκε από την Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης σε μια σειρά συναυλίών σε όλη την Ελλάδα επιμελημένη από την Κάκια Ιγερινού. Και φυσικά μέσα από αυτή την πορεία θα θυμόμαστε και να τραγουδάμε όλες αυτές τις μελωδίες και τα τραγούδια που είναια δύνατον να ξεχαστούν γιατί είναι πλέον κτήμα όλων μας. Από την "Όμορφη Πόλη" και το "Αν θυμηθείς το όνειρο μου" μέχρι το "Δρόμοι παλιοί" που κάποτε έγινε το μελαγχολικό ορχηστρικό μοτίβο ενός τίμιου αστυνόμου, του Φρανκ Σέρπικο...

ΥΓ: Χτες έπεσε ένα άθλιο ράδιο αρβύλα σχετικά με τον Μίκη. Ευτυχώς δεν ήταν αλήθεια αλλά κάποιοι μάλλον ήθελαν να παίξουν και να τεστάρουν τα νεύρα μας. Ξαφνικά η σπίθα της φήμης έγινε πυρκαγιά και τα τηλέφωνα σε δημοσιογραφικά γραφεία και οικεία πρόσωπα του Μίκη πήραν φωτιά. Τα έχουμε συνηθισει βέβαια αυτά στην χώρα μας τελευταία. Να ζούμε με σπίθες και φήμες που μας βραχυκυκλώνουν παροδικά...