ΒΙΚΤΟΡ ΧΑΡΑ: ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΠΟΥ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ

Εκτός από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 υπάρχει άλλη μια θλιβερή επέτειος την ίδια ημέρα. Μακριά από την Ελλάδα, στην άκρη του Ειρηνικού απλώνεται η Χιλή. Εκεί πριν 35 χρόνια η δημοκρατία δέχτηκε ένα ανεπανόρθωτο πλήγμα από την στρατιωτική δικτατορία του Αουγούστο Πινοσετ...

ΛΑΟΣ ΕΝΩΜΕΝΟΣ ΠΟΤΕ ΝΙΚΗΜΕΝΟΣ

Τρία χρόνια νωρίτερα, δηλ. το 1970, η Χιλή θα περάσει μια σκληρή πολιτική χρονιά και ένα εκλογικό ντέρμπι ακατάλληλο για καρδιακούς. Ο Υποψήφιος των κομμουνιστών Σαλβαδόρ Αγιέντε θα κερδίσει την εκλογική μάχη στις λεπτομέρειες και θα γίνει ο πρώτος μαρξιστής που καταλαμβάνει το ύψιστο πολιτικό αξίωμα στην χώρα. Το σύνθημα που δονεί την ατμόσφαιρα είναι γνωστό στην Λατινική Αμερική από παλιά και δείχνει διαχρονικό: EL PUEBLO UNIDO, JAMAS SERAS VENCIDO. Δηλαδή Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος.

Ο ΤΡΑΓΟΥΔΟΠΟΙΟΣ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ

Ο άνθρωπος που δίνει τον μουσικό τόνο σε αυτό το σύνθημα είναι ο τραγουδοποιός Βίκτορ Χάρα (Victor Jara), ο οποίος συνέδεσε με έναν μοιραίο τρόπο τη ζωή του, με την παρουσία του Σαλβαδόρ Αγιέντε στη Χιλή.

Ένας σπουδαίος τραγουδοποιός, συνειδητοποιημένος πολιτικά, τραγούδησε για τα βάσανα του λαού, ένα δυναμικό μέλος του Nueva Cancion, ενός πολιτικού- μουσικού ρεύματος που περιελάμβανε τους πιο ριζοσπαστικούς Χιλιανούς μουσικούς.

Tάχθηκε στο πλευρό του Αγιέντε, συμμετέχοντας στις περιοδείες του (μαζί με τον Πάμπλο Νερούδα), δίνοντας συναυλίες απ άκρου εις άκρο στη Χιλή.

Τα τραγούδια του Jara εκφράζουν τους απλούς ανθρώπους τις Χιλής. Μέσα από αυτά μπόρεσε να εκφράσει τις πολιτικές του ιδέες. Είχε μια μεγάλη αγάπη για την εργατική τάξη. Λόγω της μεγάλης αγάπης για την χώρα του τα τραγούδια του επιτίθονταν ενάντια στις αδικίες στην κοινωνία και τα πολιτικά σκάνδαλα. Στον Jara οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος η μουσική μεταρρύθμιση γνωστή ως nueva cancion (νέο τραγούδι)

11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1973

Όμως κάθε παραμύθι δεν έχει καλό τέλος. 11 Σεπτεμβρίου 1973. Από την πόλη Βαλπαραισο ξεκινάει μια ύποπτη κίνηση στρατιωτικών. Σύντομα όμως η κίνηση δείχνει πεντακάθαρη. Είναι πραξικόπημα. Ο Πρόεδρος Αγιέντε μετά από 3 χρόνια θητείας (μέσα στα οποία προχωράει σε αναδιανομή της γης προς όφελος των οικονομικά αδυνάτων και κρατικοποιεί όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις και τις τράπεζες της χώρας) βρίσκεται αντιμέτωπος με την δυσκολότερη στιγμή της θητείας του. Τα περιθώρια αντίδρασης είναι μηδαμινά. Η Προεδρική κατοικία, η Μονέδα είναι περικυκλωμένη από στρατιωτικούς που ανοίγουν πυρ εναντίον της. Ο Σαλβαδόρ Αγιέντε απευθύνει το τελευταίο του μήνυμα προς τον Χιλιανό λαό και μετά αυτοκτονεί.

Την ημέρα του πραξικοπήματος ο Βίκτορ Χάρα συνελήφθη. Οι σύντροφοι του που σώθηκαν από αυτον τον εφιάλτη, λένε ότι ούτε στιγμή δεν νοιάστηκε για τη δική του ζωή. Μοναδική του έγνοια ήταν η κατάσταση των συντρόφων του.

Μεταφέρθηκε μαζί με άλλους στο Στάδιο του Σαντιάγο, εκεί που λίγο καιρό πριν τραγουδούσε για τον Αγιέντε και τη Δημοκρατία, τώρα πια τόπο μαρτυρίου και σφαγής ανθρώπων.

Τον βασάνισαν, του έσπασαν τα χέρια, (άλλοι υποστηρίζουν ότι του τα έκοψαν) για να μην μπορεί να παίζει πλέον την κιθάρα του και να εμψυχώνει τους συντρόφους του. Όμως εκείνος δεν πτοήθηκε και για ακόμη μια φορά με δύναμη τραγούδησε το τραγούδι της Λαϊκής Ενότητας και τότε οι εκτελεστές του Πινοσέτ τον γάζωσαν με 44 σφαίρες. Τo πτώμα του μεταφέρθηκε σε ομαδικό τάφο.

Το μόνο που έμεινε από αυτή την ιστορία είναι ένα μισοτελειωμένο ποίημα που ο Χαρα έγραψε σε ένα βρώμικο κομμάτι χαρτιού κατά τις ημέρες της κράτησης του και του βασανισμού του.

35 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

Σήμερα η Χιλή είναι μια χώρα με ανοιχτές τις πληγές της από το πραξικόπημα Πινοτσετ. Η δημοκρατία μπορεί επέστρεψε αλλά όχι και η δικαιοσύνη λένε τα θύματα και οι συγγενείς όσων χάθηκαν από αυτή την στυγνή δικτατορία. Ο Βίκτορ Χάρα έδωσε το όνομα του στον χώρο που μαρτύρησε για την δημοκρατία και την κοινωνική δικαιοσύνη: Το Εθνικό στάδιο του Σαντιάγκο σήμερα ονομάζεται Στάδιο Βίκτορ Χάρα. Κανένας όμως δεν τιμωρήθηκε για αυτή την φρικτή δολοφονία, όπως και πολλές άλλες που έγιναν στην χώρα. Τον Ιούνιο του 2008 ο γενικός εισαγγελέας του Σαντιάγκο άνοιξε για μια ακόμη φορά τον φάκελο της υπόθεσης της δολοφονίας του τραγουδοποιού μετά από την κατάθεση νέων στοιχείων που προσκομίστηκαν στην δικογραφία της υπόθεσης του.

ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΠΟΥ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ

Όμως ότι και να γίνει τα τραγούδια του Βίκτορ Χάρα θα δονούν πάντα την ατμόσφαιρα στις πιο δύσκολες στιγμές.Κι όχι μόνο αυτό. Το όνομα και το έργο του βρίσκονται διάχυτα στους στίχους και την μουσική πολλών μουσικών του κόσμου. Η Μαρία Φαραντούρη έχει τραγουδήσει τραγούδια του, οι U2, οι Clash(βλέπε βίντεο) και πολλοί άλλοι του αφιερώνουν στίχους και τραγούδια.

• Τον Βικτορ Χάρα τον θυμήθηκα την προηγούμενη βδομάδα και του αφιέρωσα κομμάτι ης εκπομπής. Το κείμενο που διαβάσατε ήταν κομμάτι της ραδιοφωνικής αφήγησης μου
• Για την ιστορία της Χιλής, του Σαλβαδόρ Αγιέντε μπορείτε να δείτε επίσης τρεις ταινίες: Στον "Αγνοούμενο" ο Κώστας Γαβράς περιγράφει τον ρόλο που διαδράτισαν οι ΗΠΑ στην υπόθεση του πραξικοπήματος Πινοσέτ. Ο Τζακ Λέμον σε μια κορυφαια ερμηνεία υποψήφιος για Όσκαρ ενώ η ταινία κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα του 1982. Από την άλλη ο Μιχ. Κακογιάννης στην "Γλυκειά πατρίδα" στέκεται στο ανθρώπινο δράμα και τις συνέπειες που έχει ένα τέτοιο γεγονός στην ιστορία του καθένα. Τέλος ο Χιλιανός Πατρίτσιο Γκουσμάν στο ντοκιμαντέρ του "Σαλβαδορ Αγιέντε" παρακολουθεί τον άνθρωπο και ηγέτη Αγιέντε, που φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την γέννηση του. Είναι μια επέτειος και αυτή!