ΜΗΔΕΙΑ Α ΛΑ ΦΕΛΙΝΙΚΗ ΣΤΡΑΝΤΑ (ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΦΩΤΕΙΝΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΠΟΛΥΤΑ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ)

Καρφίτσα δεν έπεφτε στο Θέατρο Δάσους σε όλη την διάρκεια της παράστασης! Κάποιοι μπορεί να δυσανασχετούσαν, κάποιοι να κοιταζόντουσαν με τους διπλανούς τους όμως όλοι στάθηκαν μέχρι τέλους και κανένας δεν φώναξε, δεν γιουχαϊσε, δεν έφυγε.

Όσο για την δική μου αντίληψη της παράστασης να πω ότι ο Βασίλιεφ, ο σκηνοθέτης της παράστασης είδε την ΜΗΔΕΙΑ και την ιστορία της όχι τόσο ως μια αρχαία τραγωδία αλλά ως ένα μεσογειακό και φελινικό δράμα. Σαν να βλέπεις "Λα Στράντα"! Βέβαια υπερβολικά φλύαρη η διάρκεια της παράστασης (κανονικό ΜΠεν Χουρ πια!) και απίστευτα κιτς κάποια άλλα σημεία. Βρήκα επίσης καταπληκτική την ρεμπέτικη μουσική του Τάκη Φαραζή και θεωρώ σπουδαίο δώρο ότι υπήρχε σε cd στο πρόγραμμα της παράστασης.

Λεπτομερέστερη, νηφάλια και αντικειμενική προσέγγιση διαβάζω στα ΝΕΑ της 21ης Αυγούστου λίγες μέρες μετά τον θόρυβο της επιδαύριας εμφάνισης της παράστασης με τα γιούχα και το τζέρτζελο που ακολούθησε. Την υπογράφει ο σκηνοθέτης Βασίλης Νικολαϊδης και συμφωνώ απόλυτα (λέξη προς λέξη) με όσα λέει:

"Θεωρώ άδικο να αντιμετωπίζεται μια παράσταση, όποια κι αν είναι αυτή, τόσο μονομερώς, με τέτοια εμπάθεια, όταν μάλιστα ο μόχθος και ο ζήλος όλων ανεξαιρέτως των συντελεστών της είναι τόσο εμφανής κι όταν η παράσταση στην προκειμένη περίπτωση υπογράφεται από έναν από τους σημαντικότερους θεατρανθρώπους του καιρού μας. Μιλώ φυσικά για την κατά Βασίλιεφ «Μήδεια» που παρουσιάστηκε στην Επίδαυρο στις 15 και 16 τρέχοντος. Δηλώνω εξαρχής πως παρακολούθησα την παράσταση του Σαββάτου, 16 του μήνα, προκατειλημμένος κατά τόσο από τις απαξιωτικές δηλώσεις του σκηνοθέτη στον Τύπο όσο και από τις περιγραφές της παράστασης φίλων που παρακολούθησαν την πρεμιέρα. Παραδέχομαι επίσης πως η παράσταση δήλωνε μια έντονη αμετροέπεια, με αδικαιολόγητες και προκλητικές εμμονές (όπως η τρίγλωσση αγγελική ρήση) και, το κυριότερο για μένα, δήλωνε έκδηλη αμηχανία στην αντιμετώπιση των χορικών, τα οποία παρουσιάστηκαν θολά, θορυβώδη και σχεδόν περιττά στην όλη ροή της παράστασης.

Όμως παρ΄ όλ΄ αυτά, πιστεύω πως η παράσταση, παρά τις αντιφάσεις, τις αβλεψίες και την αδικαιολόγητα μεγάλη διάρκειά της, ήταν ενδιαφέρουσα και, το κυριότερο, ήταν προϊόν βαθιάς μελέτης, σκέψης και έμπνευσης. Ευθύς εξαρχής, από την πρώτη σελίδα του προγράμματος, όπου ο Βασίλιεφ παραφράζει τους πρώτους στίχους της Ιλιάδας (όπου Αχιλλεύς- Μήδεια) ήταν σαφές πως ο σκηνοθέτης «είδε» τη «Μήδειά» του ως έπος και μάλιστα ως «μεσογειακό» έπος, αν κρίνει κανείς τα πράγματα από το ξεκίνημα, με το σκηνικό- αρένα και την ποικίλη αμφίεση των μελών της ορχήστρας (ρούχα από όλη τη Μεσόγειο). Ήταν επίσης σαφές πως η γραφή του ήταν ελαφριά, σχεδόν ατμόσφαιρα τσίρκου, πράγμα που δηλώθηκε αμέσως από τη σχεδόν κλοουνίστικη παρουσία του παιδαγωγού. Ο Βασίλιεφ επίσης αρνήθηκε τη σκοτεινή πλευρά του μύθου, μια και όλα διαδραματίζονταν σε εκτυφλωτικό φως, σαν τον ήλιο της Μεσογείου που πυρπολεί τα πάντα. Ο λόγος κατακερματισμένος με συνεχείς παύσεις- τελείες, δήλωνε επίσης σαφώς πως πρόθεση ήταν να μην τονιστεί ο συναισθηματισμός και η τραγικότητα των καταστάσεων.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δηλωμένες καθαρότατα από την αρχή (εξαιρώντας όπως είπαμε τα χορικά), η παράσταση είχε συνέπεια. Ο σκηνοθέτης χρησιμοποίησε πολλαπλά σύμβολα με ιδιαίτερη μαεστρία. Εξαιρετικές στιγμές, ο τρόπος με τον οποίο η Μήδεια δηλητηριάζει το ίδιο της το ρούχο, χρησιμοποιώντας φίδια, και που στη συνέχεια στέλνει στην κόρη του βασιλιά· η κατασκευή του δηλητηριασμένου στέμματος, το οποίο σφυρηλατεί η ίδια η Μήδεια επί σκηνής, χρησιμοποιώντας ένα κομμάτι από το κανίσκι όπου βρίσκονταν τα φίδια· η καρδιά που η Μήδεια «ξεριζώνει» και «ρίχνει» καταγής, για να μπορέσει να σκοτώσει τα παιδιά της· η συνεχής χρησιμοποίηση του ταύρου ως αρχετυπικού συμβόλου του άντρα. Η «ταυρομαχία» της Μήδειας με τον Ιάσονα, ενώ εκείνη χρησιμοποιεί ως κόκκινο πανί τη φούστα της, υπογράμμιζε με πολύ σαρκασμό την εξάρτηση του άντρα από τα θέλγητρα της νέας συζύγου.

Το επεισόδιο με τον Αιγέα, από τα εντελέστερα της παράστασης, και που σαφώς είναι γραμμένο με ελαφριά διάθεση από τον ίδιο τον Ευριπίδη, έγινε στην παράσταση του Βασίλιεφ ένα διονυσιακό σχεδόν δρώμενο, απόλυτα δικαιολογημένο και στηριγμένο. Τέλος θεωρώ ιδιαίτερα επιτυχημένο το επεισόδιο της τελικής σύγκρουσης Μήδειας- Ιάσονα: η μάγισσα εμφανίστηκε σε ένα τρίκυκλο, καθισμένη σε μια πλαστική καρέκλα και κρατώντας τα δύο πάνινα ομοιώματα των παιδιών της, θριαμβεύουσα «βασίλισσα του τσίρκου». Όσο για την αποχώρησή της με τα δύο παιδιά που ξαφνικά «ζωντάνεψαν» και πέταξαν τις μάσκες που ώς τότε φορούσαν, τι άλλο είναι από υπογράμμιση της «άλλης διάστασης» της αποχώρησης της Μήδειας στον Ευριπίδη. Προσωπικά η σκηνή αυτή μου θύμισε έντονα πλάνα από τον Φελίνι με τη θλίψη αλλά και την ειρωνεία που χαρακτηρίζει τον Ιταλό σκηνοθέτη.

Η έννοια του «έπους» τονίστηκε από την επανάληψη, σε τραγούδι πια αποσπασμάτων από τον λόγο.

Μεγάλο ατού της παράστασης, η εξαιρετική δουλειά του Τάκη Φαραζή που, πατώντας σε μοτίβα ρεμπέτικων, αμανέδων κ.λπ., έφτιαξε έναν μαγικό μουσικό μεσογειακό κόσμο και φυσικά η μνημειώδης ερμηνεία της Λυδίας Κονιόρδου- Μήδειας, που από μόνη της δικαίωσε την άποψη του Βασίλιεφ. Τηρώντας απόλυτα τον κώδικα του αποσπασματικού λόγου, με πρωτοφανή εσωτερική ένταση, απέδωσε θαυμαστά όλες τις παραμέτρους του δυσβάσταχτου ρόλου της. Ομολογώ πως η παρουσία της και μόνο μου ήταν αρκετή για να παρακολουθήσω με προσήλωση μια παράσταση με πολλά τρωτά, αλλά και πολύ ενδιαφέρον."