ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΙ Η ΓΗ - #tdf17 2η ημέρα

Υπάρχουν τόσες ιστορίες που κρύβει η Γη, που αν σκάβαμε θα βρίσκαμε χωρίς αμφιβολία το Αλάτι της Γης...

Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ

Η Αρχαιολόγος του Κίμωνα Τσακίρη

Τον Κίμωνα Τσακίρη τον γνωρίζαμε στο Φεστιβάλ από την διπλή ιστορία του Sugartown. Με την Αρχαιολόγο αφήνει πίσω του γεωγραφικά την Πελοπόννησο αλλά παραμένει στην ελληνική ύπαιθρο, αυτή τη φορά στην Δυτική Μακεδονία (Αιάνη, Πτολεμαϊδα, Κοζάνη) για να αφηγηθεί τον αγώνα της αρχαιολόγου Γεωργίας Καραμήτρου για την προστασία και την διαφύλαξη του φυσικού και πολιτιστικού πλούτου της περιοχής από την καταστροφή που θα προκληθεί από το έργο ενός υδροηλεκτρικού φράγματος (του Ιλαρίωνα) της ΔΕΗ και μιας τεχνητής λίμνης. 

Σε αντίθεση με το αρχαιολογικό ριάλιτι και τον αλεξανδρινό παροξυσμό που φύτρωσε έντεχνα στο Λόφο Καστά εδώ και μήνες, η Αρχαιόλογος του Κίμωνα Τσακίρη ειναι η πραγματική ανασκαφή μιας κοινωνίας. μας μιλάει αυτονόητα πρώτα απ' όλα για την ταύτιση φυσικού - περιβαλλοντικού πλούτου και πολιτιστικής κληρονομιάς, ταύτιση που τον οδηγεί και σε σχεδόν ταυτόσημο σχολιασμό στην ταινία κάτι που μπορεί να ξενίζει (για κάποιους είναι μια δύσκολη ισορροπία) αλλά εγώ νιώθω ότι το καταφέρνει περίφημα. Το νιώθω γιατί ο Κίμωνας Τσακίρης δεν στέκεται στην ανασκαφή της Καραμητρου καθεαυτή. Και η ιστορία της Αρχαιολόγου είναι επί της ουσίας μια προέκταση της συνολικής κατάστασης στην Αιάνη της Κοζάνης, μια περιοχή με όμορφο φυσικό περιβάλλον αλλά βυθισμένη στη φτώχια, το πεπρωμένο της πλήρως εξαρτημένο από τον λιγνίτη και τα φράγματα της ΔΕΗ, ανάπτυξη δίκοπο μαχαίρι για τους ντόπιους και τον τόπο τους.

Με άλλα λόγια ο Κίμωνας Τσακίρης για μια ακόμη φορά δημιουργεί ένα εξαιρετικό πορτραίτο μιας χώρας που δυστυχώς ισορροπεί σταθερά ανάμεσα σε δύο αντιφατικές καταστάσεις, ένα κοινωνικό και υπαρξιακό δράμα της Ελλάδας: στο ένδοξο ιστορικό και φυσικό παρελθόν της και στην πολιτική και κοινωνική παρακμή και αμηχανία του παρόντος, ο ρόλος των ντόπιων στην επερχόμενη καταστροφή αλλά και στην προσφορά της αρχαιολόγου είναι τόσο κοντόφθαλμος και αντιφατικός που εξηγεί πως η χώρα βολεύτηκε αμήχανη και άπραγη απέναντι στην ασχήμια που προκαλείται καθημερινά απο την υποτιθέμενη ανάπτυξη της μεταπολίτευσης αλλά και της κατοπινής κρίσης με την ανεργία και οικονομικής ύφεσης. Και είναι απορίας άξιον πως μπορείς να φτιάξεις ένα υγιές και θετικό μέλλον ανάμεσα σε τόσο αντιφατικές καταστάσεις.

Το στοίχημα του Τσακίρη σε αυτή την ιστορία είναι πιο σύνθετο απ' ότι φαίνεται (με την Αρχαιολόγο να ειναι η αφετηρία ή η αφορμη) και βρίσκω επιδέξιο τον τρόπο με τον οποίο κατάφερε να φέρει εις πέρας αυτή την αποστολή. Σε αυτό βρίσκει πολύτιμο τον διευθυντή φωτογραφίας του, Γιάννη Δρακουλαράκο, με την βοήθεια του οποίου δημιουργεί πλάνα μοναδικής ομορφιάς (ενδεικτικό παράδειγμα η σκηνή με την συνέντευξη της αρχαιολόγου που ο αέρας της παίρνει το καπέλο, που είναι ίσως απο τις ομορφότερες της ταινίας). Σε αυτό το εικαστικό - καλλιτεχνικό κομμάτι αξίζει να προσθέσω τα υπέροχα τραγούδια και την μουσική του Θανάση Παπακωνσταντίνου και του γιου του Κωνσταντή αλλά και τις υπόλοιπες μουσικές επιλογές με μουσικές από την ελληνική παράδοση, τους Χειμερινούς Κολυμβητές, κλπ.

* Η Αρχαιολόγος θα ξαναπροβληθεί στο #tdf17 την Παρασκεύη 20/3 στην αίθουσα Φρίντα Λιάππα ενώ έχει εξασφαλισμένη διανομή στις ελληνικές αίθουσες προσεχώς από την Feelgood.   

ΤΟ ΑΛΑΤΙ ΤΗΣ ΓΗΣ

Ο Σεμπαστιάο Σαλγάδο στο Αλάτι της Γης του Βιμ Βέντερς

Σας είχα πει πως το Αλάτι της Γης ήταν το γεγονός του Φεστιβάλ. Αυτή την αίσθηση πάντως είχαν άλλοι σινεφιλ, αρκετοί για να γεμίσουν την αίθουσα του Ολύμπιον και να προσφέρουν ένα από τα πρώτα sold out εισητηρίων στη φετινή διοργάνωση.

Ο Βιμ Βέντερς πάντως δικαίωσε την αναμονή μας καθώς επιβεβαιώνει με τον πιο αδιαμφησβητητο τρόπο την ικανότητα του στη φόρμα του ντοκιμαντέρ με αυτό το εξαιρετικό, αριστουργηματικό πορτραίτο στον Βραζιλιάνο φωτογράφο Σεμπαστιάο Σαλγάδο. Και αυτή τη φορά ανεβάζοντας τον πύχη δυσκολίας αρκετά χωρίς ωστόσο να προβληματίζεται για αυτό. Το λέω γιατί ομολογουμένως στο Buena Vista το θέμα του είχε αρκετό ρυθμό και μουσική ώστε να καλύψει τυχόν ατέλειες, στη δε Pina εκμμεταλεύεται τις αρετές του 3D για να αναδείξει την ομορφιά της χορογραφημένης κίνησης της Μπάους.

Στο Αλάτι της Γης όμως η σκέψη και μόνο ότι θα μιλήσει για την φωτογραφία σε βάζει σε σκέψεις γιατί το θέμα του είναι αρκετά στατικό και η δράση σχεδόν αποκλειστικά είναι υπαινικτική. Αυτή ακριβώς η σκέψη αποτέλεσε την πρόκληση του Βέντερς ο οποίος αφήνει την ταινία του να γίνει μια αλληλουχία υπέροχων φωτογραφιών, ένα διαρκές αφοπλιστικό slideshow με την φωνή (voice over) του ίδιου τους του δημιουργού (του Σαλγάδο) να δινει με την ένθυμηση της δημιουργίας τους το πλαίσιο της περιγραφής, της δράσης αλλά και αυτό της φαντασίας προσφέροντας το περίγραμμα για ότι κρύβεται και ξεπερνάει το κάδρο του φωτογράφου. Η αναπαράσταση της τέχνης του Σαλγάδο στην κινηματογραφική οθόνη γίνεται υπέροχα χωρίς να μειώνει σε τίποτα την ποιότητα, την καλλιτεχνική ευαισθησία και την ανάλυση των φωτογραφιών αναδεικνύοντας την γοητεία του ασπρόμαυρου καλλιτεχνικού αποτελέσματος και τις επιμέρους λεπτομέρειες (όπως πχ τις γκρίζες σκιές στο φόντο).

Θα μπορούσε να είναι πίνακας της Αναγέννησης. Αποτελεί όμως ένα υπέροχο έργο του Σεμπαστιάο Σαλγάδο.

Στον αντίποδα ο συνσκηνοθέτης της ταινίας, Ζουλιάνου Σαλγάδο (γιος του φωτογράφου) προσφέρει στους θεατές τις μοναδικές (έγχρωμες) σκηνές δράσης, συνοδεύοντας τον πατέρα του Σεμπαστιάο σε δύο φωτογραφικές αποστολές, στην Ινδονησία και στην Αρκτική αλλά και στο κτήμα της οικογένειας στο Μίνας Γκεράϊς, στην Βραζιλία. Το στοιχείο δίνει όμορφα και την διάσταση της οικειότητας και της ταύτισης πατέρα-γιου με τον φακό.

Ο Βέντερς δεν ταξινομεί αρχικά το υλικό του χρονολογικά αλλά περισσότερο συναισθηματικά και καλλιτεχνικά με αφετηρία του δύο έξοχες φωτογραφίες του Σαλγάδο σε ένα χρυσορυχείο της Βραζιλίας και στην Αφρική, σημεία με τα οποία ταυτίζεται απόλυτα ο άνθρωπος και φωτογράφος Σαλγάδο. Αρκετή ώρα μετά νιώθει την ανάγκη να γυρίσει στην απαιτούμενη χρονολογική βιογραφική και κοινωνική αφήγηση του Σαλγάδο μέσα απο την τέχνη του για να τακτοποιήσει την συνοχή της πλούσιας έτσι κι αλλιώς ιστορίας του φωτογράφου. Οι φωτογραφίες του άλλωστε είναι εντυπωσιακές ως ένα διαχρονικό ανάγλυφο του ανθρώπινου πόνου και της θλίψης αλλά και της αστείρευτης φυσικής ομορφιάς που κρύβει ο πλάνητης Γη στα πιο ανυποψίαστα σημεία του.

Όλα αυτά θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αποτελούν μια ευκαιρία για να μετατρέψουν αυτόν τον ασύλληπτο πόνο σε ένα άρτιο καλλιτέχνημα που προωθείται για κατανάλωση στα μάτια της Δύσης. Ωστόσο με τον τρόπο αυτό αδικείται το αποτέλεσμα και η πρόθεση του Σαλγάδο. Στοιχεία που απλά αιχμαλωτίζουν τον Άνθρωπο, τον Τόπο του και την διαχρονική Ιστορία του όπως είναι: άλλοτε με σκληρότητα και πικρία και άλλοτε με απόλυτη αγάπη και συμπάθεια για ότι είναι η ίδια η ζωή.



* Το Αλάτι της Γης έχει άλλη μια προβολή στο #tdf17, Κυριακή 22.30 στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης και θα προβληθεί προσεχώς με διανομή στις αίθουσες από την Filmtrade.

ΡΑΪΝΕΡ ΒΕΡΝΕΡ ΦΑΣΜΠΙΝΤΕΡ - ΝΑ ΑΓΑΠΑΣ ΧΩΡΙΣ ΑΠΑΙΤΗΣΗ

Μια απο τις πλούσιες ιστορίες αυτού του tdf17 είναι και η βιογραφία του σημαντικού δημιουργού Ρ.Β. Φασμπίντερ. Έχοντας ως βάση ένα πλούσιο υλικό από ανέκδοτες συνεντεύξεις που πήρε σε διάφορους χρονους από τον Φασμπίντερ ο Κρίστιαν Μπραντ Τόμας (σκηνοθέτης του ντοκ.) χτίζει με την ταινία του ένα ακαδημαϊκό μεν αλλά αρκετά ενδιαφέρον και πολύπλευρο πορτραίτο του Γερμανού σκηνοθέτη. Ψυχαναλυτικό, πολιτικό, κοινωνικό, φιλοσοφικό, καλλιτεχνικό μα πάνω απ' όλα ανθρώπινο είναι αυτό το πορτραίτο του Φασμπίντερ και αποκαλύπτει έναν άνθρωπο που ισορροπούσε ανάμεσα στην αγνότητα της παιδικής ηλικίας και στην υπερδημιουργική και υπερφίαλη ένταση ενός ενήλικα μέχρι το απρόσμενο τέλος της ζωής του. Ο Τόμας στέκεται με στοργή απέναντι σε αυτόν τον χείμαρρο και αναλύει στα σημεία με σεβασμό χωρίς να αποδομεί αρνητικά τον Φασμπίντερ.

* Το ντοκιμαντέρ έχει άλλη μια προβολή στο #tdf17 την Τετάρτη 18/3 στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης, 17.30.