ΔΥΟ ΠΟΛΛΑ ΥΠΟΣΧΟΜΕΝΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ ΣΤΑ ΟΣΚΑΡ

Η κούρσα των Όσκαρ έχει ζεσταθεί για τα καλά και τα στοιχήματα πέφτουν βροχή υπέρ του ενός ή του άλλου υποψηφίου. Αύριο δίνεται ένα πολύ ενδιαφέρον βραβείο, αυτό του Σωματείου Σκηνοθετών. Περισσότερα σχόλια προσεχώς. Επίσης την επόμενη εβδομάδα ξεκινάει το φεστιβάλ του Βερολίνου, επίσης περιμένετε σχόλια και λεπτομέρειες προσεχώς. Σήμερα θα παρουσιάσω τους 2 πρωτάρηδες της φετινής κατηγορίας μουσικής στα Όσκαρ. Έρχονται αμφότεροι από την Ευρώπη και όπως φαίνεται μάλλον θα μείνουν πολλά χρόνια στο προσκήνιο χαρίζοντας μας το ταλέντο και τις μελωδίες τους.

ΧΑΒΙΕ ΝΑΒΑΡΕΤΕ

Η υποψηφιότητα του Χαβιέ Ναβαρετε αποτελεί ίσως μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις των Όσκαρ. Πριν ασχοληθεί με την μουσική επένδυση του Λαβύρινθου του Πάνα αποτελούσε μια "συνιθισμένη" περίπτωση μουσικού που χάνεται στο σωρό για την παγκόσμια κινηματογραφική κοινότητα. Σίγουρα μετά από αυτή την εξέλιξη θα δούμε το όνομα του σε παραγωγές που φέρουν χολυγουντιανή υπογραφή. Στο βιογραφικό του παραδόξως δεν περιλαμβάνονται πολλές ταινίες. Όμως το ύφος και το στυλ της μουσικής του είναι αρκούντως γοητευτικό.

Γεννήθηκε στο Τερουέλ, χωριό της Αραγωνίας της Ισπανίας πριν από 51 χρόνια. Και σε αυτή την περίπτωση η λειτουργία και η παρουσία της μουσικής στα πρώτα βήματα της ζωής του συνθέτη παίζει καταλυτικό ρόλο για την μετέπειτα πορεία του. Παρότι βιώνει ως νέος τα τελευταία χρόνια της φρανκικής περιόδου και την εκρηκτική μοβίντα ο ίδιος δεν επηρεάζεται τόσο από αυτό το κλίμα. Θα περιπλανηθεί στην ισπανική ενδοχώρα προκειμένου να ανακαλύψει τον μουσικό του ρόλο. Βαρκελώνη, Σαραγόσα και εν τέλει Μαδρίτη είναι οι προορισμοί.

Ο Χαβιέ Ναβαρετε θα σπουδάσει εμπειρικά την μουσική. Στην φρανκική και αργότερα στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια της Ισπανίας δεν υπάρχουν σχολές και ωδεία που να διδάσκουν σύνθεση κινηματογραφικής μουσικής. Θαυμαστής του Στοκχαουζεν και του Λιγκέτι θα ακολουθήσει ως ένα βαθμό την μουσική φόρμα και φιλοσοφία τους. Η πρώτη του εργασία για το σινεμά έρχεται το 1987 για την ταινία θρίλερ “Tras el cristal” του Αγκουστιν Βιγιαρόγκα. Τίποτα δεν έδειχνε ότι ο Ναβαρετε θα εξελιχθεί σε έναν κινηματογραφικό συνθέτη όμως σύντομα θα πλουτίσει την βιογραφία του με τίτλους ταινιών. Συνεργάτης Ισπανών σκηνοθετών όπως Οσκαρ Αιμπαρ, Αντόνιο Τσαβαρίας, Πατρίθια Φερείρα, Χαβιέ Βιγιαβέρντε. Περιπτώσεις ίσως όχι και τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό.

Η συνεργασία του με τον Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο είναι επίσης πολύ στενή. Όμως πως δουλεύει ο Ναβαρετε τις μουσικές του? Τι ακριβώς επεξεργάζεται στις εικόνες? Άτεχνα στα πρώτα του βήματα και με περισσότερη ωριμότητα στη συνέχεια ο Ισπανός συνθέτης ανήκει σε αυτή τη σχολή μουσικών που μεταφράζουν την ατμόσφαιρα και το κλίμα των επιμέρους σκηνών και όχι τόσο την ψυχοσύνθεση των πρωταγωνιστών. Ίσως κατάτην ακρόαση να ξεγελιέστε και να νομίζετε ότι πρόκειται για μια δημιουργία που αποτυπώνει στεγνά αυτή την ατμόσφαιρα των ταινιών. Κι όμως μέσα στις μελωδίες διακρίνεται ένας ιδιότυπος σκοτεινός λυρισμός με ψυχολογία αγωνίας, σασπένς. Θα μπορούσαμε να μιλάμε για τον Τζον Ουίλιαμς, ή τον Μπερναρ Χερμαν αλλά όχι μιλάμε για έναν Ισπανό συνθέτη, τον Χαβιέ Ναβαρετε

ΑΛΕΞΑΝΤΡ ΝΤΕΣΠΛΑ

Ο Αλεξαντρ Ντεσπλά γεννήθηκε πριν από 45 χρόνια, το 1961 στο Παρίσι. Έλληνας κατά το ήμισυ αποτελεί την μοναδική γαλανόλευκη συμμετοχή αν θέλετε στα φετινά Όσκαρ. Και όταν εννοούμε Έλληνας εννοούμε από τον Βόλο με ρίζες που φτάνουν στην Μικρασία και στην Σμύρνη. Η μουσική είναι και σε αυτή την περίπτωση καθοριστικό στοιχείο στην πορεία της οικογένειας. Ο ίδιος ο Αλεξάντρ αναφέρει χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξη του πως ο παππούς του γλίτωσε την σφαγή από τους Τούρκους όταν άρχισε να τους επιδεικνύει το ταλέντο του στο μαντολίνο

Από τα πρώτα του βήματα υπήρξε μοναδικό μουσικό ταλέντο. Σε ηλικία 5 ετών ξεκίνησε να μαθαίνει πιάνο ενώ σήμερα γνωρίζει πολύ καλά επίσης τρομπέτα και φλάουτο. Υπήρξε μαθητής του Ιάνη Ξενάκη ενώ πέρασε σαν σπουδαστής από τα κορυφαία Ωδεία και Κονσερβατουαρ της Γαλλίας. Το όνομα του στη Γαλλία γρήγορα θα αρχίσει να ακούγεται. Σε ηλικία μόλις 35 ετών θα είναι υποψήφιος για το Σεζαρ μουσικής ενώ μέχρι σήμερα έχει κιόλας υπογράψει το σκορ σε 40 ταινίες του γαλλικού σινεμά και άλλες 10-15 διεθνούς παραγωγής. Από αυτό το πρώτο γαλλικό κομμάτι της κινηματογραφικής του πορείας ξεχωρίζει η συνεργασία του με τον Ζακ Οντιαρ

Το να είσαι κινηματογραφικός συνθέτης είναι μια πραγματική ευλογία. Για μένα ήταν η ευκαιρία να απαντήσω σε ένα βασανιστικό ερώτημα που είχα για χρόνια. Υπήρξα μουσικός από μικρός και η εφηβεία με ώθησε στο να παρακολουθώ σινεμά συνέχεια. Κι αυτό γιατί μέσα από αυτή την διαδικασία θέασης και ταυτόχρονα παρατήρησης μπορούσα να εξηγήσω την τροχιά μιας μελωδίας ανάμεσα στις σκηνές που έβλεπα. Και μέσα σε αυτόν τον λαβύρινθο σκέψεων αναλύσεων και κινηματογραφικών εικόνων βρήκα έναν μοναδικό στόχο: να γίνω συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής. Όταν φτάνεις στο σημείο να μελετήσεις την ιστορία της κινηματογραφικής μουσικής διαπιστώνεις το πλήθος συνθετών που έχουν περάσει αυτά τα 100 περίπου χρόνια πορείας του σινεμά. Για μένα ο κινηματογράφος είναι ένα πεδίο δημιουργικής δράσης, που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα όρια χρονικά και ποιοτικά. Και η δουλειά του κινηματογραφικού συνθέτη είναι τέτοια που να προσδιορίζει κατά ένα ποσοστό τα αισθητικά κριτήρια του αποτελέσματος του οράματος ενός σκηνοθέτη στη μεγάλη οθόνη

Το να συνθέτεις μουσική για μια ταινία αντιπροσωπεύει μια υπέροχη καλλιτεχνική πρόκληση, ένα παιχνίδι κανόνων και συγκεκριμένων χρόνων που υπαγορεύει το ίδιο το σινεμά από μόνο του. Πώς να μπορέσεις να εκμαιεύσεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα συναισθήματα που σου δημιουργούνται από μια μόνο σκηνή 2 λεπτών? Για να απαντήσω σε αυτό πολλές φορές σκέφτομαι την εισαγωγή του Μπερναρ Χέρμαν και του Ελμερ Μπερνσταιν από το ριμεικ της ταινίας «Ακρωτήρι του Φόβου». Προσπαθείς μέσα σε ελάχιστο χρόνο να καλύψεις ή να συνοδεύσεις με τη μουσική σου όλους τους χαρακτήρες της ταινίας καθώς και το πλήρες ψυχολογικό υπόβαθρο αλλά και τις πράξεις τους. Πάρτε σαν παράδειγμα την μουσική μου για το Μπερθ (Γέννηση). Ξεκινήσαμε με τον σκηνοθέτη να δουλεύουμε πάνω στην ιδέα ότι αυτό που γίνεται στην ταινία είναι ένα χαριτωμένο παραμύθι. Στην πορεία αντιληφθήκαμε τα αληθινά μέτρα και σταθμά της ιστορίας μας.

Σήμερα ο Αλεξαντρ αποτελεί έναν από τους περιζήτητους νέους συνθέτες στο Χόλυγουντ. Η εκπληκτική διεθνής πορεία του ξεκίνησε με το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» το 2003 (μουσική που θα του προσφέρει μια υποψηφιότητα για Χρυσή Σφαίρα) και γρήγορα θα γράψει μουσική για μια σειρά ξεχωριστών ταινιών. Γέννηση, Η άλλη όψη του θυμού, Καζανόβα, Συριάνα (για την οποία παραλίγο να προταθεί πέρυσι για Όσκαρ) Η βασίλισσα και Painted Veil. Για το τελευταίο έχει ήδη κερδίσει την Χρυσή Σφαίρα φέτος ενώ με την Βασίλισσα του Στηβεν Φριαρς δοκιμάζεται για πρώτη φορά στον στίβο των Όσκαρ έχοντας ρόλο φαβορί μάλιστα. Ακόμα όμως κι αν το χάσει το μέλλον είναι στα χέρια και στην μπαγκέτα του ελληνογάλλου Αλεξαντρ Ντεσπλά

TRIVIA

• Δύσκολα θα βρείτε στην Ελλάδα σάουντρακ με μουσικές του Χαβιέ Ναβαρέτε. Ο "Λαβύρινθος του Πάνα" αποτελεί την πρώτη δισκογραφική δουλειά του που ίσως θα ταξιδέψει παγκοσμίως πιο πολύ από κάθε άλλη εργασία του. Εκτός από την πρωτιά των Όσκαρ φέτος ο Χαβιέ πρότάθηκε για πρώτη φορά και για Γκόγια μουσικής. Έχασε από το "ΓΥΡΝΑ ΠΙΣΩ" του Αλμπέρτο Ιγκλέσιας. Στα φετινά Όσκαρ πάντως αποτελεί αουτσάιντερ.
• Ο Ελληνικής καταγωγής Ντεσπλά έχει ήδη κερδίσει την Χρυσή Σφαίρα μουσικής για το Painted Veil. Στα Όσκαρ παρόλα αυτά πρτάθηκε για το σκορ της "Βασίλισσας" του Φρίαρς.
• Σάουντρακ με δουλειές του του Αλεξαντρ υπάρχουν βέβαια στη χώρα μας όχι όμως από την γαλλική πρώτη περίοδο του αλλά από το διεθνές κομμάτι της καριέρας του που αριθμεί μόλις 5 χρόνια.
• Ακούγεται σαν αστείο αλλά συνέβη: Ο Στηβεν Γκέιγκαν και ο Στηβεν Σοντερμπεργκ στην προετοιμασία της ταινίας ΣΥΡΙΑΝΑ συζητούν για το ποιός θα μπορούσε να είναι ο μουσικοσυνθέτης της ταινίας. "Θέλω εκείνον τον τύπο που έγραψε το Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι" λέει ο πρώτος. "Και εκείνος που υπογράφει τη μουσική στη Γέννηση είναι εξίσου καλός και αξίζει να τον προσέξουμε" απαντάει ο δεύτερος. Φανταστείτε έκπληξη όταν διαπίστωσαν ότι οι δύο συνθέτες είναι ουσιαστικά ένα πρόσωπο: Ο Αλέξάντρ Ντεσπλά!
• Το 2006 ο Αλεξαντρ έδωσε ένα μαστερκλας στο φεστιβάλ των Κανών μιλώντας για τον τρόπο που γράφει μουσική. Στο πανέλ μαζί του ο Ζακ Οντιάρ.