Σέλμα: Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και το στρογγύλεμα της Ιστορίας

Selma ***

Ιστορικό δράμα, Ην. Βασίλειο/ΗΠΑ, 2014, 125 λεπτά

Σκηνοθεσία: Άβα Ντι Βερνέ 

Παίζουν: Ντέιβιντ Ογιέλοου, Τομ Γουίλκινσον, Τζιοβάνι Ρίμπιζι, Τιμ Ροθ, Κούμπα Γκούντινγκ Τζούνιορ, Όπρα Γουίνφρι, Κάρμεν Ετζόγκο


Την άνοιξη του 1965, μια σειρά από δραματικά γεγονότα άλλαξαν την πορεία της Αμερικής και τη σύγχρονη αντίληψη σχετικά με τα δικαιώματα των πολιτών. Θαρραλέοι διαδηλωτές, όπως ο Δρ. Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, προσπάθησαν αρκετές φορές να προβούν σε ειρηνική πομπή από την πόλη Σέλμα έως το Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα διεκδικώντας το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα της ψήφου. Οι συγκλονιστικές αντιπαραθέσεις, η θριαμβευτική πορεία και η ψήφιση του νόμου περί δικαιωμάτων το 1965, είναι πλέον ένα ανεξίτηλο μέρος της Ιστορίας. Η ανθρώπινη ιστορία όμως της Selma - από τις πολιτικές μάχες στις αίθουσες της εξουσίας μέχρι την πίστη των ανθρώπων και τους αγώνες που έδωσε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ - δεν είχε προβληθεί ποτέ στη μεγάλη οθόνη.

Πέρασαν 50 χρόνια απο την αγωνιστική πορεία διαμαρτυρίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και των συντρόφων του απο τη Σέλμα της Αλαμπάμα μέχρι το Μοντγκόμερι, πρωτεύουσα της εν λόγω πολιτείας. Ήταν 1965, λίγο μετά την απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στον ακτιβιστή πάστορα όταν ο Κινγκ οργάνωσε μια μεγαλειώδη πορεία με αίτημα την ισότητα και το δικαίωμα της ψήφου για όλους τους Αφροαμερικάνους.

Απο την πρώτη κιόλας σκηνή η ταινία δεν κρύβει τίποτα αλλά αντίθετα φανερώνει τις προθέσεις της, τις οποίες υπηρετεί αταλαντεύτα μέχρι το φινάλε. Κάπως έτσι κατάφερε να οδηγήσει την Όπρα Γουίνφρεϊ σε ένα ακόμα οσκαρικό γκαλά (αυτή τη φορά ως παραγωγός και ηθοποιός) αν και η ταινία δεν έχει και πολλές πιθανότητες διάκρισης αν και προσανατολίζεται (πέρα απο την χρήσιμη αναπαράσταση μιας σημαντικής ιστορικής στιγμής των ΗΠΑ) σε μια πολιτικά επίκαιρη ανάγκη της αμερικάνικης κινηματογραφικής βιομηχανίας που τα τελευταία χρόνια έχει γυρίζει ουκ ολίγες ταινίες ανάλογης θεματικής (με αποθέωση τον περσινό οσκαρικό θρίαμβο του 12 Χρόνια Σκλάβος).

Η σκηνοθέτις Άννα Ντι Βερνέ, Αφροαμερικάνα και η ίδια, παραδίδει μια συμπαθητικά καλογυρισμένη, ακαδημαϊκή και στρογγυλέμενη, ως προς τις γωνίες της, αναπαράσταση των γεγονότων της Σέλμα απλώνοντας την σεναριακή αφήγηση της στο ιδεαλιστικό-ουμανιστικό μανιφέστο του Λούθερ Κινγκ, στην πολιτική διαχείρηση απο τον Πρόεδρο Λίντον Τζόνσον, τους τοπικούς προύχοντες και τους ακτιβιστές της Σέλμα, την ιστορική πιστότητα της εποχής και βέβαια στις μικρές – μεγάλες ώρες της οικογένειας Λούθερ Κίνγκ. Η συζήτηση βέβαια γύρω απο την πραγματικότητα Ιστορίας - ταινίας ήταν μεγάλη στις ΗΠΑ και αυτό όχι άδικα. Είναι βέβαια τεχνικά εντυπωσιακή η προσπάθεια για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αληθοφάνεια σε σχέση με την πραγματική Ιστορία και τα γεγονότα της Σέλμα. Η σκηνοθέτις στηρίχτηκε για αυτό αρκετά στην σύνδεση των πραγματικών ντοκουμέντων της εποχής τόσο με τους χρωματισμούς και την φωτογραφία της ταινίας, οσο και με τα κουστούμια και τα ντεκόρ. Το αποτέλεσμα ως προς αυτό είναι απολαυστικό για τον θεατή.

Σε ότι αφορά το κοινωνικό μανιφέστο η Ντι Βερνέ εξυπηρετεί με απόλυτη πιστότητα το όραμα του Μ.Λ.Κ. Φανατικός υποστηρικτής της σε αυτή την προσπάθεια είναι ίσως ο πρωταγωνιστής της, ο Ντεϊβιντ Ογιελόγο, ο οποίος δίνει μια αριστοτεχνική ερμηνεία ως Λούθερ Κίνγκ που σίγουρα άξιζε περισσότερης προσοχής απο την Ακαδημία στην κατηγορία Α ανδρικού ρόλου. Κι αυτό γιατί δεν αποτελεί απλά μια τέλεια μίμηση του ιστορικού προσώπου αλλά σκιαγραφεί τον χαρακτήρα ανθρωπινα ανάμεσα στον πολιτικό και κοινωνικό ακτιβιστή που μπορεί να συνεπάρει το πλήθος σε έναν αληθινό και ειλικρινή αγώνα και από την άλλη σε έναν αρκετά γήινο και ανασφαλή άνθρωπο που αναζητάει την στηριξη της γυναίκας του αλλά και των συντρόφων του.

Πολιτικά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Σέλμα χειριζεται έξοχα αυτό που 2 χρόνια νωρίτερα είχε δώσει και ο Σπίλμπεργκ με τον Λίνκολν του: Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Και αυτό είναι αλήθεια πως φαίνεται αρκετά τόσο με την σκιαγράφηση του Προέδρου Τζόνσον, ο οποίος σταδιακά μεταβαλλεται απο αδιάφορος ακροατής σε φανατικό θιασώτη των αιτημάτων του Λούθερ Κινγκ. Στην προσπάθεια της όμως να υπερτονίσει την δυναμική του αγώνα των Αφρομαερικάνων η Ντι Βερνέ συμμερίζεται ως αναγκαίο κακό και ως συγκυριακή πολιτικά την διαχείρηση του θέματος απο τον Πρόεδρο Τζόνσον. Η βιασύνη μάλιστα να περάσει απο το ένα άκρο στο άλλο είναι τέτοια που δεν μας εξηγεί καθόλου αφηγηματικά πως ακριβώς ο Τζόνσον αποφάσισε τελικά να κάνει αυτόν τον πολιτικό και διαχειριστικό βηματισμό ενώ η πορεία απο τη Σέλμα στο Μοντογκόμερι έχουν γίνει απο μέσο πολιτικής πίεσης σε αυτοσκοπό. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν άδικο τον χειρισμό του Προέδρου, που αρχικά φαίνεται διστακτικός και με διαφορετική πολιτική ατζέντα, να μετατρέπεται εν τέλει σε υποστηρικτή του δικαιώματος της ψήφου των Αφροαμερικάνων. Η ιστορική καταγραφή υποστηρίζει πως ο Τζόνσον δεν ήταν τόσο διστακτικός αλλά αντιθέτως υποστήριξε την δραστηριότητα Λούθερ Κινγκ ως μέρος μιας πολιτικής και κοινωνικής ατζέντας που υπήρχε στα κιτάπια των Δημοκρατικών εκείνη την εποχή. Κοινωνικά επιπλέον η ταινία δεν εμβαθύνει περισσότερο στο πραγματικό πλαίσιο της εποχής σε ότι αφορά στην καταπίεση των μαύρων αλλά μένει σε μια επιδερμική και δεδομένη κατάσταση ώστε να αντιληφθεί ο θεατής το γενικότερο γίγνεσθαι. Και παρά την κατανοητή χρησιμότητα της οικογενειακής τριβής του ΜΛΚ και της γυναίκας του (γοητευτική και η Ηλέκτρα Iτζόγιο ως Κορέτα Κινγκ) το πράμα κάπως χωλαίνει οδηγώντας σε αρκετές περιπτώσεις σε έναν αχρείαστο και εκβιαστικό για τον θεατή μελοδραματισμό.

Η πραγματική αδυναμία της Σέλμα πάντως έχει να κάνει με την ίδια την θλιβερή πραγματικότητα της Αμερικής. Μια πραγματικότητα που μπορεί να φτιάχνει ωραιοποιημένες ταινίες - μανιφέστο για τους αφροαμερικάνους Μπάτλερ, τις Υπηρέτριες και τους κοινωνικές ήρωες μιας χώρας, που έχει στον Λευκό Οίκο έναν προοδευτικό Αφροαμερικάνο αλλά την ίδια στιγμή να φανερώνει απίστευτες ιστορίες αστυνομίκης βίας και δικαστικής συγκάλυψης στο Φέργκιουσον και αλλού. Ιστορίες που ενδεχομένως να γίνουν μια άλλη ταινία προσεχώς.