Ο οσκαρικος κόσμος του Αλεξάντερ Ντεσπλά

Με αφορμή μια σούμα που έγραψα χτες εδώ για τους τέσσερεις υποψήφιους του Όσκαρ μουσικής μέτρησα τις υποψηφιότητες του Αλεξάντερ Ντεσπλά και έβγαλα ένα ξεχωριστό κείμενο. Οκτώ υποψηφιότητες μέσα σε εννέα χρόνια δεν είναι και λίγες. Ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως έχει κερδίσει μεταξύ άλλων EFA, IFMCA, Αργυρή Άρκτο, Σεζάρ, Μπάφτα, Γκράμι, Χρυσή Σφαίρα, WSA και του λείπει το Όσκαρ! (update 23 Φεβ. 2015: Ο συνθέτης κέρδισε τελικά το Όσκαρ Μουσικής για το Grand Budapest Hotel)

Ας δούμε λοιπόν την οσκαρική του διαδρομή με την ευχή φέτος η διπλή υποψηφιότητα του να είναι τυχερή:


THE QUEEN, 2006

Με μια υπέροχη ορχήστρα (η Συμφωνική του Λονδίνου) ο Ντεσπλά δημιουργεί μια αριστοκρατική, ευγενική μουσική αντάξια μιας ιστορίας που αφορά μια βασίλισσα και δη την συγκεκριμένη. Παράλληλα γίνεται σκεφτικός, μελαγχολικός, προσπαθεί να κάνει νεωτερισμούς αλλά πολύ κομψά και ραφιναρισμένα ώστε να μην θίγει σε τίποτα το «βασιλικό φιλμικό πρώτοκολλο». Πολύ περισσότερο άξιος θαυμασμού γιατί αυτός ένας Γάλλος ακολουθεί πολύ καθαρά ιδιώματα και μουσικές εκφράσεις που ένας Βρετανός θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει.

CURIOUS CASE OF BENJAMIN BUTTON, 2008

Καλύπτωντας χρονικά ένα μεγαλο μέρος του σύντομου 20ου αιώνα (όπως θα τον αποκαλούσε και ο Χόμπσμπάουμ) και μετρωντας τον ανθρώπινο χρόνο ανάποδα ο Μπέντζαμιν Μπάτον ζητάει ένα ιδιαίτερο μουσικό ύφος. Αυτό κάνει ο Ντεσπλά προσφέροντας στην ταινία του Ντεϊβιντ Φίντσερ ένα απο τα καλύτερα score του. Χρησιμοποιόντας το μινιμάλ ύφος του στην ενορχήστρωση (σε μια πολυάριθμη ορχήστρα, γεγονός που δεν παραβλέπεται για το σύγχρονο Χόλυγουντ), οι συνθέσεις του Ντεσπλά προσφέρουν μια μαγική αίσθηση στην ταινία, βουτηγμένες μέσα στην μελαγχολική αίσθηση του ίδιου του Μπάτον ως χαρακτήρα ο συνθέτης. Ότι κάνει ο Φ΄ντσερ στα πλάνα του το επιτυγχάνει με την ίδια ακρίβεια ο Ντεσπλά μουσικά σε ένα απόλυτα γοητευτικό αποτέλεσμα που ξεπερνάει σε διάρκεια τα 60 λεπτά του οποίου η φαντασιακή λεπτότητα και η απλότητα φανερώνεται μέσα στα ιδιαίτερα μουσικά θέματα, τα μοτίβα που επινοεί και τις ενορχηστρώσεις.




FANTASTIC MR FOX, 2009

Από τα πιο γιορτινά και παιχνιδιάρικα σκορ του συνθέτη. Όλα ξεκινούν την επιλογή των μουσικών οργάνων: μεταλλόφωνο, μαντολίνο, μπάντζο. Η ορχήστρα του είναι τοποθετημενη με τέτοιο τρόπο ώστε η παιχνιδιάρικη ενορχήστρωση άλλοτε να μιμείται σαν παρωδία ένα σπαγγέτι γουέστερν του Μορικόνε ή πολεμικό δράμα του Χόλυγουντ απο την δεκαετία του '40 (πάλι με τη μορφή παιχνιδιού και παρωδίας) για να καταλήξει στο γνωστό ύφος του Άντερσον επιλέγοντας ρυθμούς και στυλ απο την δεκαετία του '60 (καθόλου τυχαία η επιλογή των Beach Boys για να συμπληρώσει το σύνολο της μουσικής μπάντας της ταινίας). Αρκετά παιχνιδιάρικο το αποτέλεσμα ώστε να βάλεις αυτό το soundtrack στην καρδιά σου απο πιτσιρίκι μέχρι να μεγαλώσεις.



THE KING'S SPEECH, 2010

Ακολουθώντας ένα ιστορικό πρόσωπο με δυσκολία στην επικοινωνία ο Αλεξάντερ Ντεσπλά πλάθει εδώ ένα αρκετά συναισθηματικά φορτισμένο score που θέλει να πει όσα ο τραυλός βασιλιάς της ταινίας δυσκολεύεται να εκφράσει. Με ειδίκευση στα βασιλικά δραματα (έχει γράψει τη μουσική και για την Βασίλισσα του Φρίαρς) ο Ντεσπλά δίνει άλλη μια μουσική ιστορία με αρχή, μέση και τέλος.



ARGO, 2012

Η μοναδική (μέχρι στιγμής) συνεργασία του Ντεσπλά με τον σκηνοθέτη Μπεν Άφλεκ (που έχει σαν γέφυρα τον παραγωγό της ταινίας Τζορτζ Κλούνεϊ) αποδίδει και εδώ ένα μαγικό σκορ το οποίο ισορροπεί πάνω σε δύο στυλ. Η πρώτη αφορά την δυτική (σοβαρή) μουσική ενώ η δεύτερη έχει στενή επαφή με το οριεντάλ στοιχείο. Το συνταίριασμα επιτυγχάνεται με την βοήθεια των σωστών μουσικών οργάνων σε κάθε περίπτωση. Ο συνεκτικός ιστός που συνδέει άμεσα αυτά τα δύο στοιχεία είναι βέβαια η δράση, το σασπένς αλλά και ένας ενδόμυχος σαρκασμος (που υπάρχει βέβαια και αφηγηματικά στην ταινία). Με αρκετά επιτυχημένη την προϋπηρεσία του Ντεσπλά στο θέμα χάρη στην μουσική εργασία του στην Συριάνα. Όλα αυτά ο συνθέτης τα υπηρετεί με επιτυχία και τα εκφράζει απόλυτα μέσα στην μουσική του.



PHILOMENA, 2013

Άλλη μια συνεργασία για το δίδυμο Φρίαρς - Ντεσπλά που οδηγεί στα Όσκαρ. Η τραγική ιστορία μιας γυναίκας που στα νειάτα της αναγκάστηκε να δώσει το παιδί της και μισό αιώνα μετά το αναζητά με την βοήθεια ενός δημοσιογράφου ωθεί τον συνθέτη σε μια μουσική που λειτουργεί ως ένα παιχνιδιάρικο σπιράλ που επιστρέφει διαρκώς στο ίδιο σημείο στηρίζοντας αρκετά στο ύφος του κεντρικού χαρακτήρα της ταινίας. Ο μυημένος ακροατής αναγνωρίζει εδώ αρκετά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το στυλ των συνθέσεων του Ντεσπλά. Παρά το βαρύ θέμα της ταινίας ο ιδιόμορφος χαρακτήρας της Φιλομένα είναι που αποδομεί την δραματική ένταση της ιστορίας χωρίς ωστόσο να παρεκτρέπεται.



GRAND BUDAPEST HOTEL, 2014

Η απολαυστική συνάντηση του Ντεσπλά με τον Γουές Άντερσον επαναλαμβάνεται στο Moonrise Kingdom, που θα αποφέρει μια υπέροχη δημιουργική ως προς το ύφος σουίτα, αλλά το δίδυμο ξανασυναντιέται και σε μια ιστορία με υπόβαθρο την Ευρώπη του Μεσοπολέμου. Το φαντασιακό κράτος της Ζουμπρόφκα, χώρα που συνδυάζει την κουλτούρα και την ιδιοσυγκρασία μιας ευρύτερης περιοχής στην Κεντρική Ευρώπη αποτελεί για τον Ντεσπλά την τέλεια αφορμή για να συνθέσει ένα (ειλικρινά) χαοτικό συνονθύλευμα ρυθμών και ήχων που παίζει με τα ηχοχρώματα της γηραιάς ηπείρου. Τα σαντούρια της Ανατολικής Ευρώπης είναι εδώ, οι μπαλαλαϊκες και τα πνευστά απο την ύπαιθρο της Ρωσίας, οι φωνές και τα μεταλλόφωνα κρουστά (τρίγωνα) απο την παράδοση των Άλπεων δίνουν το δικό τους χρώμα. Αυτό το πολύχρωμο μουσικό σύμπαν δίνει χωρίς αμφιβολία κάτι παραπάνω απο βοήθεια στην εύαισθητη κινηματογραφική φαντασία του Άντερσον συμβάλοντας στην γραφικότητα και στην παραίσθηση του θεατή μέχρι το τέλος.



IMITATION GAME, 2014

Στο «The Imitation Game» ο Desplat σκιαγραφεί με την ενορχήστρωση και το βασικό θέμα του τον χαρακτήρα, την τελειομανία του επιστήμονα αλλά και την εσωτερική ευαισθησία - μελαγχολία της διαφορετικότητας, του μαθηματικού Alan Turing. Το ύφος σε αυτό το σκορ είναι αναγνωρίσιμο καθώς ο συνθέτης έχει το επαναλάβει αρκετές φορές (θυμηθείτε μόνο τα «The Queen» και «The Curious Case of Benjamin Button»).