ΑΤΣΑΛΙ από το ΚΘΕΘ και μια συζήτηση με τον σκηνοθέτη Πέτρο Ζηβανό

Θα μιλήσουμε για μια ξεχωριστή πρόταση θεατρική που παίζεται μέσα στο Μαϊο. Το ΑΤΣΑΛΙ της Ρόνα Μονρό σε σκηνοθεσία Πέτρου Ζηβανού από τις "Ομάδες Θεατρικής Δράσης», καλλιτεχνικό σκέλος του Κέντρου Θεατρικής Έρευνας Θεσσαλονίκης είναι μια εξαιρετική παράσταση και σας την προτείνω ανεπιφύλακτα. Αντιγράφω από την παρουσίαση του Γιάννη Δόξα και της Στέλλας Κυρίτση στον ανανεωμένο ΕΞΩΣΤΗ που κυκλοφόρησε την περασμένη Πέμπτη:

"Σε μια εγγλέζικη φυλακή υψίστης ασφαλείας, η καταδικασμένη σε ισόβια για τη δολοφονία του συζύγου της, Φεϊ, δέχεται για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια την επίσκεψη της κόρης τους, Τζόσυ. Οι δύο σχεδόν άγνωστες γυναίκες, υπό τη διαρκή εποπτεία των δεσμοφυλάκων, επαναπροσδιορίζουν το δεσμό μάνας και κόρης αλλά και τα δεσμά που συνεπάγεται αυτός. Το κείμενο της Ρόνα Μονρώ, γραμμένο το 2002, προσφέρει μια διεισδυτική ματιά στον τρόπο που λειτουργεί μια δυτική οικογένεια στο σήμερα. Η μετάφραση της Χριστίνας Μπάμπου Παγκουρέλη υπηρετεί αυτό το σκοπό με ακρίβεια.

Το σκηνικό είναι ο αυλόγυρος και οι εσωτερικοί χώροι μιας φυλακής κάπου στη Σκοτία. Αυτό το περιβάλλον δεν λειτουργεί περιοριστικά μόνο για την έγκλειστη μητέρα αλλά για όλους τους χαρακτήρες του έργου. Πολύ περισσότερο βέβαια περιορίζονται από τις δεσμεύσεις τους εντός και εκτός φυλακής. Το δεδομένο αυτό δεν τους εμποδίζει παράλληλα να αναθεωρήσουν θεωρίες και απόψεις που τους είχαν δεσμεύσει νωρίτερα σε μια πλάνη.

Ο σκηνοθέτης Πέτρος Ζηβανός προσφέρει μια εξαιρετική θεατρική απόδοση στο έργο. Με αρκετή ευαισθησία, εξερευνά τα όρια της ανθρώπινης αντοχής. Η ματιά του πραγματικά προσφέρει στον θεατή κάτι περισσότερο από μια απλή ειλικρινή ψυχαγωγία αφού οι δυνατές εικόνες που δημιουργεί μένουν μέσα του και τον ακολουθούν και μετά την παράσταση.

Δυνατές και εξαιρετικές ερμηνείες και από τους τέσσερις ηθοποιούς με την Όλγα Αλεξανδροπούλου ίσως να ξεχωρίζει λόγω του ειδικού βάρους που κουβαλάει ο ρόλος της Φεϊ, της φυλακισμένης γυναίκας και μάνας. Η Μάρα Τσικάρα επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά το ταλέντο και την δεινότητα της να πλάθεται μέσα στους ρόλους της. Το ίδιο ισχύει και για την Έλενα Κοτσώνα, την ψυχρή, σαρκαστική δεσμοφύλακα Σήλα. Πολύ καλός και ο Τζίμης Κούρτης".

Αυτά για την παρουσίαση του έργου μα και του σκηνοθέτη της παράστασης με τον οποίο είχα μια συνομιλία με θέμα την παράσταση:

Rota: Είναι ένα έργο για τις επιλογές των ανθρώπων;

Π.Ζ.: Είναι ένα έργο ΚΑΙ για τις επιλογές στη ζωή των ανθρώπων. Κάθε καλό θεατρικό κείμενο ανεξάρτητα από το είδος, το ύφος ή την εποχή, οφείλει να συμπυκνώνει και να διερευνά τις ρωγμές στην ανθρώπινη εμπειρία. Να τις αποστάξει, μέσα από μια ποιητικού χαρακτήρα προσομοίωση (αυτό που λέμε παράσταση) έτσι ώστε εμείς το κοινό να «μάθουμε», χωρίς πρωτογενώς να «πάθουμε». Οι θεατρικοί ήρωες- μέσω των ηθοποιών- είναι αντιπρόσωποί μας στη σκηνή. «Παθαίνουν» και «πεθαίνουν» για να στοχαστούμε εμείς, οι κοινοί άνθρωποι, πάνω στις επιλογές που κάνουμε στη ζωή μας.

Τώρα, για το αν με ρωτάτε, ποια άλλα ζητήματα ή διακυβεύματα, θίγονται από το έργο στην παράσταση μας θα σας έλεγα μερικά:

• έχεις το δικαίωμα να σκοτώσεις από αγάπη το αντικείμενο του έρωτά σου αν αυτό έχει καταντήσει ένα κτήνος; (ΦΕΗ)

• πόσο υγιές είναι τελικά, το να δίνεσαι ολοκληρωτικά, να χάνεσαι μέσα σε έναν άλλο άνθρωπο κι όταν εκείνος φύγει, να μην ανήκεις πια σε κανέναν ούτε στον εαυτό σου; (ΤΖΟΣΥ- ΦΕΗ- ΣΗΛΑ)

Αλλά και πιο γήινα καθημερινά ερωτήματα όπως το

• πόσο μπορείς να αντέξεις ή πώς να επινοήσεις τον εαυτό σου, ώστε να αντέχει σε μια δουλειά που σε προσβάλλει ως ανθρώπινη οντότητα, μόνο και μόνο γιατί σου δίνει 1000 ευρώ το μήνα; (ΔΕΣΜΟΦΥΛΑΚΑΣ)

και άλλα πολλά… Θα έλεγα ότι μέσα στο «ΑΤΣΑΛΙ»(IRON) της Ρ. Μανρώ έχει τρυπώσει μια ολόκληρη πυροβολαρχία συναισθημάτων.

ROTA: Τελικά οι επιλογές μας ή η σχέση μας με του άλλους ανθρώπους καθορίζουν το μέλλον μας;

Π.Ζ.: Δεν είμαι σίγουρος ότι τίθεται διαζευκτικά το θέμα. Πάντως αν με ρωτούσατε πριν από 20 χρόνια θα σας απαντούσα με φούρια και θράσος οι ΕΠΙΛΟΓΕΣ μας. Γιατί έτσι τα έχει προβλέψει η φύση. Οι νέοι να νιώθουν παντοδύναμοι απέναντι στο μέλλον. Και εδώ ακριβώς νομίζω ότι βρίσκεται σήμερα το πιο βαθύ τραύμα στην καρδιά της ελληνικής κοινωνίας. Το ότι οι νέοι άνθρωποι δεν έχουν πια επιλογές. Τους έκλεψαν τη γη που πατάνε. Κι έτσι δεν μπορούν να φτιάξουν μοχλούς για να αναποδογυρίσουν τον κόσμο. Κάτι που βέβαια μέχρι σήμερα είχε καλλιεργηθεί συστηματικά κυρίως για την τρίτη ηλικία και τους κάθε μορφής «μη κανονικούς». Καθώς βέβαια οι προηγούμενες σφοδρά πολιτικοποιημένες και σήμερα μια χαρά τακτοποιημένες γενιές εκώφευαν. Τώρα χτυπάμε την πόρτα του μέλλοντος, αλλά αυτό έχει αλλάξει κατοικία.

ROTA: Το έργο γράφτηκε πολύ πρόσφατα. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να ασχολείσαι μ’ ένα τόσο μοντέρνο κείμενο;

Π.Ζ.: Κάθε καλό έργο αν το αγαπήσεις και αναμετρηθείς με θάρρος και ειλικρίνεια μαζί του, αργά ή γρήγορα, θα σε τιμήσει με τα μυστικά του. Θα σου αποκαλύψει τα υλικά του με γενναιοδωρία, τους νόμους σύνθεσης και τους ρυθμούς του. Βεβαίως το κείμενο είναι κάτι που «κείται». Δεν μιλάει από μόνο του. Βρίσκεις μέσα του και προσπαθείς να φωτίσεις, αυτό που τελικά κατά κανόνα ψάχνεις κι εσύ ο ίδιος σαν άνθρωπος. Γιατί ίσως κι εμείς να είμαστε αυτά που ψάχνουμε.

ROTA: Λίγα λόγια για την συγγραφέα και το κείμενο

Π.Ζ.: Αγγλίδα και δη Σκωτσέζα- μια από τις σημαντικότερες σύγχρονες Ευρωπαίες συγγραφείς. Ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη- ακτιβίστρια- φεμινίστρια (που εστιάζει όμως σαν ανθρώπινη ψυχή ανεξαρτήτως φύλου)- πολυβραβευμένη στο θέατρο αλλά και στον κινηματογράφο (δύο βραβεία Διεθνούς Φεστιβάλ Βερολίνου, υποψήφια για χρυσή σφαίρα)- σεναριογράφος, συνεργάτης του ΚΕΝ ΛΟΟΥΤΣ

Για το IRON (Ατσάλι) ξεκίνησε μελέτη περίπου για ενάμισι χρόνο σε φυλακές υψίστης ασφαλείας. Το υλικό προορίζονταν για σενάριο ταινίας με έναν Αγγλοαμερικάνο σκηνοθέτη βοηθό του Κεν Λόουτς. Δεν βρέθηκαν τα χρήματα για την παραγωγή και χρησιμοποίησε το υλικό για να γράψει αυτό το σπάνιο θεατρικό έργο. Κατά τη γνώμη μου είναι μια σύγχρονη ευρωπαϊκή τραγωδία στα όρια του υπαρξιακού θρίλερ. Μια λοξή και εξαιρετικά διαυγής ματιά για τις ρωγμές της οικογένειας σε έναν σκληρό και θυμωμένο δυτικό κόσμο. Για τα όρια και το DNA του έρωτα και για τις φυλακές υψίστης ασφαλείας που χτίζει ο καθένας μας μέσα του.

ROTA: Σαν σκηνοθέτης προσεγγίζετε τους ήρωες στις παραστάσεις με ένα ανθρώπινο βλέμμα κατανόησης και συμπόνιας για τις δοκιμασίες της ζωής τους;

Π.Ζ.: Δεν ξέρω αν θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς. Ο σκηνοθέτης πρέπει μέσα από τη δουλειά με τους ηθοποιούς του να δώσει πνοή, υλική δύναμη και ψυχή σε όλους ανεξαιρέτως τους θεατρικούς του ήρωες. Όλα τα δρώντα πρόσωπα είναι «παιδιά» του δημιουργικού του «γάμου» με τους ηθοποιούς και το έργο. Αγωνίζεται να βρει την τρυφερότητα μέσα σ’ έναν δολοφόνο, το χιούμορ σε κάποιον που μοιάζει από αιώνες δυστυχισμένος, το δάκρυ και τις ανασφάλειες ενός ήρωα που βρίσκεται στο ζενίθ της επιτυχίας του. Κάθε δρων πρόσωπο (όπως κακώς λέμε ρόλο) οφείλει να είναι και θεός και διάβολος- όπως είναι από τη φύση του ο άνθρωπος. Σε ένα τέτοιο θέατρο πιστεύω- που δεν απευθύνεται ούτε στους ειδικούς, ούτε στους κοσμικούς, αλλά ούτε και στον λεγόμενο λαό. Απευθύνεται στον καθένα από μας προσωπικά.

INFO

Χώρος: Αίθουσα Μάντεως Τειρεσία, Γ. Κωνσταντινίδη 15 & Μ. Τειρεσία ( περιοχή Φάληρο)
Μέχρι 22 Μαίου 2011
Ημέρες Παραστάσεων: Παρασκευή , Σάββατο & Κυριακή
Ώρα: 21.00 μ.μ.
Κρατήσεις: Από Τετάρτη έως Κυριακή 17.30-20.30, 2310865904
Τιμές Εισιτηρίων: 15 ευρώ & 10 ευρώ ( φοιτητικό)