Ο ΜΠΑΜΠΑΣ ΤΡΕΛΑΙΝΟΤΑΝ ΝΑ ΑΚΟΥΕΙ ΝΙΝΟ ΡΟΤΑ no2 (ή αλλιώς O ΡΟΤΑ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΕΛΛΙΝΙ)

ΠΡΟΒΑ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ

Η ορχήστρα είχε κουρδίσει τα όργανα της από ώρα. Αφοσιωμένος σε μια μικρή λεπτομέρεια δεν άκουσε τον βοηθό του να του λέει ότι όλα ήταν έτοιμα εδώ και ώρα.

- μαέστρο, οι μουσικοί περιμένουν οδηγίες σας.

Γύρισε το κεφάλι και είδε ένα σύνολο από έτοιμα μουσικά όργανα και καλοκουρδισμένους μουσικούς. Ένα γλυκό χαμόγελο φάνηκε να τον παρασέρνει στη στιγμή. Το μυαλό του δούλευε σαν διαπασών. Έκανε μια ψεύτικη κίνηση για να φτιάξει το κουστούμι της παράστασης και βγήκε στη σκηνή για να ερμηνεύσει τον ρόλο του. Όλα έτοιμα για μια ακόμη φορά.

- "Ατεντσιόνε" (δηλαδή προσοχή), τους είπε και πήρε την μπαγκέτα στα χέρια του

Με μια αέρινη κίνηση ξεκίνησε να καθοδηγεί την ροή της μουσικής. μικρή δοκιμή για να βρούνε όλοι οι μουσικοί το ρυθμό τους. Όλες αυτές οι εξαίσιες μελωδίες θα ξαναβγουν από το μυαλό και το χαρτί και θα γίνουν άκουσμα ερεθιστικό για μια ώρα. Στην άκρη της παρτιτούρας ο μαέστρος σημειώνει μια μόνο φρασούλα: Ντα Κάπο, δηλαδή πάλι από την αρχή, δηλαδή θα ξαναθυμηθούμε και πάλι τον συνθέτη και τις μουσικές του. Νίνο Ρότα με ή χωρίς τον Φελίνι για σήμερα. Στο δεύτερο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος που ξεκινήσαμε την προηγούμενη Πέμπτη… Ντα Κάπο και φύγαμε…

ΕΝΑΣ ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ...


"Κύριες και κύριοι,

Υποθέτω πως θα πρέπει να σας μιλήσω για τον εαυτό μου. Αυτό βέβαια δεν είναι καθόλου εύκολο για μένα. Και έτσι θα προτιμούσα να το κάνω παίζοντας κάτι στο πιάνο. Νιώθω ότι ήμουν πολύ τυχερός γιατί έγινα μουσικός και γιατί προέρχομαι από μια μουσική οικογένεια. Η μητέρα μου ήταν κόρη μουσικού, κόρη πιανίστα. Ο παππούς μου ήταν άνθρωπος ήπιων τόνων και χωρίς πολλές φιλοδοξίες για την τέχνη του. Του άρεσε να συνθέτει μελωδίες στο πιάνο του. Δεν κληρονόμησα αυτή την ταπεινότητα του. Κι αυτό γιατί ήμουν πάντα περισσότερο τελειομανής και φιλόδοξος για την μουσική μου. Αλλά αρκετά σας είπα, καλύτερα να μιλήσει για μένα το πιάνο και η μουσική…"

ΜΙΑ ΜΕΛΩΔΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Ποιος είναι στα αλήθεια ο Νίνο Ρότα? Νίνο Ρότα. Ή αλλιώς Νίνο Ρότα Ρινάλντι. Ή πιο γνωστός ως Νίνο Ρότα. Το όνομα είναι τόσο παιχνιδιάρικο ώστε να μπορείς να το προφέρεις διαρκώς και να κάνεις πολλά λογοπαίγνια. Γεννήθηκε στο Μιλάνο το 1911 και έγινε μια από τις πιο χαρακτηριστικές φιγούρες της ιταλικής μουσικής μέσα στον 20ο αιώνα. Συνθέτης μεταξύ άλλων κινηματογραφικός, άφησε την υπογραφή του σε 145 ταινίες συνολικά. Ιταλικές και μετά διεθνείς παραγωγές. Ο αφανής πρωταγωνιστής στη Ντόλτσε Βίτα, Γυμνοί στον ήλιο, Γατόπαρδο, Νονό, Ρωμαίος και Ιουλιέτα και τόσες άλλες υπέροχες ταινίες.

Σε όλη τη διάρκεια της μουσικής διαδρομής του ο Νίνο Ρότα υπήρξε ένας αόρατος μα πάντα με έντονη παρουσία καλλιτέχνης. Μπορεί ο θεατής να γοητευόταν από την χυμώδη παρουσία της Ανίτα Εκμπεργκ ή της Ελιζαμπεθ Τειλορ, την γοητεία του Μαρτσέλο Μαστρογιάννι και του Μαρλον Μπράντο αλλά οι μελωδίες και οι μουσικές του Νίνο Ρότα έκαναν αυτές τις παρουσίες ακόμη πιο έντονες και δυνατές. Έστω κι αν ο συνθέτης τους ζούσε στο ημίφως


Γεννημένος μέσα σε μια οικογένεια μουσικών ο Νίνο έκανε από παιδί ακόμα αίσθηση με το ταλέντο του. Η κλασσική μουσική παιδεία του θα τον ακολουθεί για μια ζωή. Όπως και οι επιρροές που είχε σε ένα μεγάλο ταξίδι που έκανε πολύ νέος στην Αμερική. εκεί που αγάπησε τον Στραβινσκι, την τζαζ και τον ήχο των μιούζικαλ και αργότερα να ενσωμάτωσε στις μελωδίες του με πολύ λεπτό και κομψό τρόπο.

Από οικογένεια μουσικών και με τεράστια λατρεία στο λυρικό θέατρο και την όπερα. Αυτή ίσως είναι μια δραστηριότητα του Ρότα όχι τόσο γνωστή αλλά εξίσου δημιουργική πριν καν ασχοληθεί με την σύνθεση κινηματογραφικής μουσικής. και ενώ ο κόσμος και οι μουσικοκριτικοί τον αγάπησαν και τον καταξίωσαν για τις κινηματογραφικές συνθέσεις του δυσκολεύτηκαν να τον αποδεχτούν ως συνθέτη κλασσικής ή λυρικής μουσικής. ήταν 2 κόσμοι που δεν μπορούσαν να ενωθούν αν και ο ίδιος δεν πίστευε κάτι τέτοιο γιατί πολύ απλά θεωρούσε τη μουσική μια, μοναδική, ενιαία και αδιαίρετη χωρίς ταμπέλες και τίτλους. Κι αυτό γιατί μπορούσε με πολύ άνεση να γλιστράει από το ένα μουσικό σύμπαν στο άλλο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως το σύνολο της κινηματογραφικής του πορείας περιλαμβάνει όλα μα όλα τα είδη ταινιών. Μπορούσε να γίνει ατμοσφαιρικός, να αποτυπώσει τον ήχο της εποχής, να αφουγκραστεί το στυλ και την έκφραση του σκηνοθέτη και την φυσιογνωμία των πρωταγωνιστών της ταινίας.

Σίγουρα η πολύ στενή σχέση και συνεργασία του με τον Φεντερίκο Φελλίνι ξεχωρίζει μέσα στην φιλμογραφία του ως συνθέτη. ήταν ο αποκλειστικός συνθέτης του Ιταλού δημιουργού επί 27 χρόνια και σε 18 συνολικά ταινίες. Την πορεία αυτή την εκθέσαμε όσο παραστατικά γινόταν στην προηγούμενη εκπομπή. Όπως είπαμε ο Νίνο Ρότα έγραψε τη μουσική σε 145 ταινίες συνολικά. Όταν το 1933 ασχολήθηκε για πρώτη φορά με την μουσική επένδυση μιας ταινίας (ΤΡΕΝΟ ΠΟΠΟΛΑΡΕ του ΡΑΦΑΕΛΟ ΜΑΤΑΡΑΤΣΕ) κανείς δεν μπορούσε να προσέξει τον Ρότα. 40 χρόνια αργότερα είχε γίνει ο Μαέστρος της ιταλικής κινηματογραφίας, ο συνθέτης που συνεργάστηκε με αρκετά σπουδαία ονόματα της έβδομης τέχνης στην Ιταλία αλλά καις το εξωτερικό.

Το 1972 ο Ρότα θα συνεργαστεί με έναν νέο ανερχόμενο ακόμα Αμερικανό σκηνοθέτη. Θέμα της ταινίας του το βιβλίο του Ιταλού Μάριο Πούτζο με τίτλο «Ο Νονός». Για την εξαιρετική μουσική του ο Ρότα θα λάβει μερικές από τις πιο ενθουσιώδεις κριτικές. η υποψηφιότητα και η νίκη για τα Όσκαρ θεωρούνταν σχεδόν δεδομένη. Κι όμως! Όλα θα αλλάξουν όταν η Ακαδημία, που αποδέχεται ως υποψήφιες μόνο πρωτότυπες και όχι διασκευασμένες μουσικές, θα διαπιστώσει ότι στο μουσικό θέμα του Νονού υπήρχε μια διασκευή μιας παλιότερης μελωδίας του συνθέτη για την ιταλική ταινία ΦΟΡΤΟΥΝΕΛΑ του Εντουάρτο ντε Φιλιπο. η υποψηφιότητα και το σίγουρο Όσκαρ θα χαθούν παρότι ο Νονός εκείνη τη χρονιά θριάμβευσε στα Όσκαρ. «Φράνσις μη στενοχωριέσαι. Θα το πάρω το Όσκαρ όταν θα σκηνοθετήσεις το Νονό 2» είπε ο Νίνο Ρότα στον Φράνσις Κόπολα. Και πράγματι αυτό συνέβη! Το 1974 ο Νονος 2 μεταξύ των πολλών Όσκαρ που έλαβε έδωσε στο Νίνο Ρότα την ευκαιρία να κερδίσει και το δικό του. Αν και ο ίδιος δεν ήταν ο άνθρωπος της δόξας και των βραβείων αλλά της μουσικής και της τέχνης.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο Νίνο Ρότα σήμερα αποτελεί μια από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες στο χώρο της κινηματογραφικής μουσικής. πρόλαβε όσο ζούσε να απολαύσει τον θαυμασμό και την εκτίμηση για την μουσική του. Έστω και με περιπετειώδη τρόπο κατάφερε να κερδίσει το Όσκαρ που η άλλη κορυφαία μορφή της μουσικής κινηματογραφικής Ιταλίας, Ο Εννιο Μορικόνε, πήρε φέτος με διαφορετικό τρόπο. Συχνά παρουσίαζε την φιλμογραφία του σε κοντσέρτα. Τα έργα αυτά μαζί με πλήθος άλλων συνθέσεων έχουν παρουσιαστεί σε Ιταλία, Ευρώπη, Αμερική και Ιαπωνία. Τα σάουντρακ του στις μέρες μας θεωρούνται ως φετίχ για τους λάτρεις των σάουντρακ. Πολύ συχνές είναι οι διασκευές και οι επανεκδόσεις της μουσικής του από ομάδες μουσικών και ορχήστρες (και στην Ελλάδα ισχύει αυτό π.χ. Ορχήστρα των Χρωμάτων το 1992 με το Μάνο Χατζιδάκι στην διεύθυνση της ορχήστρας και την Κικη Μορφονιού στην ερμηνεία)

O Νίνο Ρότα έφυγε για πάντα πριν από 28 χρόνια. Ήταν άνοιξη του 1979. τι κι αν έφυγε όμως. Οι μουσικές και οι μελωδίες που δημιούργησε έγιναν αγαπητές από πλήθος ακροατών ενώ επηρέασε αρκετούς μεταγενέστερους του συνθέτες σε Ευρώπη και Αμερική. Συνθέτες όπως ο Ντάνι Έλφμαν ή Αλεξαντρ Ντεπλά που ενσωμάτωσαν στο σκοτεινό ή κλασσικό στυλ τους την αύρα του Ρότα. Για τους Ιταλούς σήμερα ο Νίνο Ρότα αποτελεί ένα σπουδαίο εθνικό κεφάλαιο που γεννήθηκε και μεγαλούργησε στη χώρα τους και όχι μόνο. Στους τελευταίους Χειμερινούς Ολυμπιακούς του Τορίνο το 2006 οι μουσικές του μαέστρο Ρότα ήταν εκεί για να θυμίσουν σε όλο τον κόσμο την σχέση του συνθέτη με την πατρίδα του.

Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΧΗΣΤΡΑ

"Φτάσαμε κιόλας στο τέλος της ιστορίας μου. Νομίζω πως είπαμε τόσα πολλά. Κι όμως δεν πρόλαβα να μιλήσω για τις ανησυχίες μου και την μουσική μου. Άφησα τόσα πολλά πράματα εκτός κουβέντας. Ίσως όμως να είναι και καλύτερα έτσι… "

ΜΙΑ ΜΕΛΩΔΙΑ ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΥΣ

Η ορχήστρα συνεχίζει τον σκοπό της. Ο μαέστρος βαθιά ικανοποιημένος δίνει τον ρυθμό με την μπαγκέτα του. Ντολτσε Βιτα, Αμαρκορντ, Φορτουνέλα, Ιστορία Έρωτα και αναρχίας. Ντα κάπο. Δηλαδή επανάληψη. Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι, Ο γατόπαρδος, πόλεμος και ειρήνη. Ντα κάπο. Τόσοι ρυθμοί, τόσες νότες τόσες μελωδίες μέσα σε μια παρτιτούρα που οδηγάει τα όργανα ξανά και ξανά. Ο Ρόκο και τα αδέρφια του, ναπολι μιλιονάρια, ο νονός, Πρόβα Ορχήστρας . ξαφνικά ο μαέστρο σταματάει να διευθύνει. Εξαφανίζεται από τη σκηνή ως δια μαγείας. Οι μουσικοί σταματούν να παίζουν. Ξαφνιασμένοι, έκπληκτοι, θρηνούν για την μυστηριώδη εξαφάνιση του μαέστρου. Και να που πάλι μια φωνή από το πουθενά τους παραγγέλλει τι να κάνουν. Ντα Κάπο φωνάζει η φωνή. Και οι μουσικοί ξαναρχίζουν να παίζουν τις ίδιες μελωδίες του εξαϋλωμένου πλέον μαέστρου. Εκείνος πια σαν πνεύμα τους οδηγεί και αυτοί δίνουν με πάθος την τέχνη τους στον άνθρωπο που θαύμασαν και χάρηκαν την τέχνη του, την μουσική του…